Κείμενο: Ε.Π. Τσαχαλίδης, Αν. Καθηγητής Τμήμα Δασολογίας & Διαχείριση Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Είναι ένα είδος της Ευρώπης και της Ασίας. Εχει ευρεία κατανομή, τόσο κατά πλάτος, όσο και καθ’ ύψος. Η καθ’ ύψος κατανομή του είδους αρχίζει από 30 μέτρα και φτάνει μέχρι τα 2500 μέτρα υπερθαλάσσιο ύψος. Στην Ελλάδα έχει παρατηρηθεί στα 2200 μέτρα (περιοχή όρους Γράμμου).
Το γένος perdix περιλαμβάνει τρία (3) είδη:
α) Το είδος Perdix barbata, Murs (Πέρδικα της Σιβηρίας), που απαντάται σε εκτεταμένες περιοχές της νότιας και κεντρικής Σιβηρίας,
β) το είδος Perdix hodgsoniae, Hodgson (Πέρδικα του Θιβέτ), που απαντάται στα χαμηλά επίπεδα της κοιλάδας του Θιβέτ και
γ) το είδος Perdix perdix (Πεδινή πέρδικα) με 8 υποείδη, που απαντάται σε χώρες της Ευρώπης και στην Ελλάδα, σε τμήμα της Βόρειας Αφρικής και σε τμήμα της Δυτικής Ασίας.
Λόγω της ευρείας καθ’ ύψος και κατά πλάτος κατανομής, το είδος διαβιώνει σε μια πολύ μεγάλη ποικιλία ενδιαιτημάτων. Η πλειονότητα των ενδιαιτημάτων που χαρακτηρίζεται κυρίως από χαμηλές περιοχές και υψίπεδα με ανοιχτές γεωργικές επίπεδες ή ημιλοφώδεις εκτάσεις. Κυρίως προτιμά ένα παραδοσιακό γεωργικό περιβάλλον με εδάφη που είναι γόνιμα και ξηρά (διαπερατά) και περιλαμβάνουν μικρά αγροτεμάχια, χωρισμένα με χαμηλούς φυτοφράκτες, όπου οι γεωργικές καλλιέργειες διαφόρων φυτών εναλλάσσονται με μικρολίβαδα και χέρσες εκτάσεις και μικρές πλαγιές. Τα ενδιαιτήματα αυτής της μορφής προσφέρουν στο είδος μεγάλη ποικιλία τροφής και κάλυψης κυρίως από τα πτερωτά αρπακτικά και τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες.
Το τοπικό ενδιαίτημα του είδους είναι οι ανοικτές γεωργικές εκτάσεις με καλλιέργειες δημητριακών σε συνδυασμό με άλλες καλλιέργειες (μηδικής) και χορτολιβδικές εκτάσεις (χέρσες), όπου η παρουσία των φυσικών φρακτών μεταξύ των διαφόρων καλλιεργειών ή μέσα στις εκτάσεις αυτές παίζουν καθοριστικό ρόλο στη ζωή του πτηνού. Απαραίτητη είναι και η παρουσία σημείων νερού, που είναι αναγκαία κυρίως κατά την περίοδο της αναπαραγωγής.
Αποφεύγει τις ερημικές ή/και ξερικές, και τις δασωμένες περιοχές, καθώς και τις απότομες ή/και βραχώδεις εκτάσεις.
Το είδος είναι ανθεκτικό σε αντίξοες καιρικές συνθήκες, δεν αντέχει όμως σε συνεχείς πολύ χαμηλές θερμοκρασίες. Μπορεί να αντέξει για λίγες μέρες χωρίς τροφή στους -16 βαθμούς Κελσίου. Οι παρατεταμένες χαμηλές και υψηλές θερμοκρασίες επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τη φυσική κατάσταση του είδους με αρνητικά αποτελέσματα στην επιτυχία της αναπαραγωγής. Είναι πολύ σημαντικό ότι η πεδινή πέρδικα, κατά την κρίσιμη περίοδο της αναπαραγωγής (Μάιο-Ιούλιο), δεν αντέχει την υψηλή υγρασία και τη βροχή.
Σύμφωνα με σχετικές μελέτες ξένων ερευνητών, τα κυριότερα αίτια μείωσης του είδους οφείλονται στην εξαφάνιση των μικροκαλλιεργειών, των φυτοφρακτών και στην εκτεταμένη χρήση αγροχημικών σε συνδυασμό με τις μονοκαλλιέργειες. Πριν την δεκαετία του 1980 αποτελούσε σημαντικό είδος θηράματος για τους Ελληνες κυνηγούς. Από το 1980 δεν επιτρέπεται το κυνήγι του, διότι ο πληθυσμός του είχε φτάσει σε οριακό επίπεδο μείωσης, με κίνδυνο εξαφάνισης. Με βάση τα στοιχεία σχετικής έρευνας που πραγματοποιήθηκε πριν το 1995, ο πληθυσμός του είδους, χωρίς κανένα διαχειριστικό μέτρο, βαθμιαία αυξάνεται, λόγω της προστασίας.
Το 2004, με κατάλληλα διαμορφωμένα ερωτηματολόγια, πραγματοποιήθηκε μια έρευνα σχετικά με την πληθυσμιακή κατάσταση και τα ενδιαιτήματα του είδους στην Ελλάδα. Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής εκτιμήθηκε ότι ο συνολικός πληθυσμός του είδους ανέρχεται σε 9.250 ζευγάρια περίπου και η συνολική έκταση (ενδιαιτήματα) εκτιμήθηκε ότι κυμαίνεται από 1.200.000 μέχρι 1.400.000 στρέμματα.
Επίσης, με βάση τα στοιχεία της έρευνας αυτής, το είδος δεν απαντάται στην Ηπειρο, τη Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο και νησιώτικη Ελλάδα (πίνακας 1).
Το νοτιότερο όριο εξάπλωσης του είδους στην Ελλάδα αποτελούν το βόρειο τμήμα των νομών Τρικάλων και Λάρισας, σε πολύ μικρούς πληθυσμούς, με τάση εξαφάνισης σε λίγα χρόνια εάν δεν ληφθούν μέτρα προστασίας.
Στη Θράκη απαντάται σε 2 νομούς, στην Ροδόπη και την Ξάνθη, κατανεμημένο σε 6 περιοχές. Στη Μακεδονία το είδος απαντάται στους περισσότερους νομούς, κατανεμημένο σε 67 περιοχές. Το είδος δεν απαντάται στους νομούς Καβάλας, Πέλλας και Πιερίας, από τους οποίους έχει εξαφανιστεί μετά το 1995. Μεμονωμένα άτομα που παρατηρήθηκαν σε περιοχές των παραπάνω νομών, δεν λήφθηκαν υπόψη στην εκτίμηση του πληθυσμού, και συνεπώς ο παραπάνω εκτιμηθείς πληθυσμός μπορεί να θεωρηθεί υποεκτιμημένος.
Ως προς την κατακόρυφη κατανομή το είδος στην Ελλάδα έχει μεγάλο εύρος κατανομής. Απαντάται σε υψόμετρα από 40 μέχρι 2200 μέτρα. Το υψηλότερο σημείο εξάπλωσης του είδους, καταγράφηκε κατά την καλοκαιρινή περίοδο, σε περιοχή του όρους Γράμμου Καστοριάς, και ανέρχεται σε 2200 μέτρα. Με βάση τα στοιχεία της έρευνας, η μέση πυκνότητα υπολογίστηκε σε 7,14 ζευγάρια/km2, η δε μέση ελάχιστη και μέση μέγιστη πυκνότητα ανέρχεται σε 0,13 και 29,76 ζευγάρια/ km2 αντίστοιχα. Η μεγαλύτερη μέση πυκνότητα παρατηρείται στο νομό Θεσσαλονίκης και η μικρότερη στο νομό Λάρισας.
Χαρακτηριστικό είναι ότι σε οικιστικές παραθεριστικές και σε βιομηχανικές περιοχές, όπου υπάρχει επαρκής ζωτικός χώρος για να αναπτύξει το πτηνό τις βιολογικές του δραστηριότητες, η πληθυσμιακή κατάσταση (πυκνότητα) του είδους βρίσκεται σε καλύτερα επίπεδα σε σύγκριση με τις άλλες μη οικιστικές (γεωργικές) περιοχές. Αυτό πιθανόν να οφείλεται στο ότι στις περιοχές αυτές δεν είναι εύκολη η λαθροθηρία, η δε χρήση φυτοφαρμάκων είναι πολύ περιορισμένη. Παρά το ότι είναι ανθεκτικό είδος και διαθέτει ποικιλία ενδιαιτημάτων, και παρά το γεγονός ότι η φύλαξή της εντάθηκε με πρωτοβουλία των κυνηγετικών οργανώσεων, δυστυχώς η μέχρι σήμερα προστατευτική πολιτική δεν απέδωσε τα αναμενόμενα, διότι δεν συνοδεύτηκε από τα κατάλληλα διαχειριστικά μέτρα εκ μέρους της πολιτείας. Εάν συνεχισθεί αυτή η πολιτική το είδος κινδυνεύει να μειωθεί ακόμη περισσότερο ή και να εξαφανιστεί.
Πίνακας 1. Κατανομή και πυκνότητα ανά νομό του είδους Perdix perdix (πεδινή ή καμπίσια πέρδικα) στην Ελλάδα κατά το 2004.
/α/ Νομός/ Εκταση κατανομής (ha)/ Πυκνότητα (ζευγάρια/km2) Μ/Ο/ Max/ Min
1/ Ροδόπη/ 6000/ 4,17/ 5,00/ 3,75
2/ Ξάνθη/ 500/ 12,5/ 18,75/ 6,67
3/ Δράμα/ 3400/ 4,71/ 14,29/ 2,50
4/ Σέρρες/ 3550/ 5,49/ 26,00/ 2,50
5/ Θεσσαλονίκη/ 45900/ 13,74/ 29,76/ 0,88
6/ Χαλκιδική/ 3700/ 8,38/ 21,43/ 5,00
7/ Κιλκίς/ 5900/ 2,87/ 16,67/ 0,60
8/ Ημαθία/ 420/ 15,48/ 22,73/ 11,11
9/ Κοζάνη/ 12870/ 7,87/ 21,43/ 1,67
10 Φλώρινα/ 11260/ 1,29/ 22,22/ 0,60
11/ Καστοριά/ 25800/ 1,61/ 5,00/ 0,63
12/ Γρεβενά/ 1020/ 8,09/ 12,40/ 7,50
13/ Λάρισα/ 8000/ 0,13/ 0,13/ 0,13
14/ Τρίκαλα/ 1200/ 5,42/ 6,88/ 2,50
Σύνολο 129.520/ 7,14
Ο Έλληνας κυνηγός έχει ιστορική και συναισθηματική σχέση με την πεδινή πέρδικα. Είναι χαρά του ακόμα και περπατώντας να ξεπετάξει κάποιο κοπαδάκι ή να το ακούσει στο πρωϊνό του ξεκίνημα. Με την εφαρμογή κατάλληλων μέτρων διαχείρισης μπορούμε να επαναφέρουμε τους πληθυσμούς και να είναι ένα είδος που δεν θα έχει ο Έλληνας κυνηγός μόνο ιστορικές σχέσεις. Το μέλλον της πεδινής πέρδικας είναι στην ανόρθωση των υποβαθμισμένων ελληνικών αγροτικών χώρων. Με τη συνεργασία με τον αγροτικό κόσμο, μπορεί να υπάρξει ακόμα και τώρα η αναστροφή. Επιστημονικά υπάρχουν τεχνικές, αλλά κυρίως εξακολουθεί και υπάρχει η πίστη στον κυνηγετικό κόσμο πως η πεδινή πέρδικα είναι κάτι που τον αφορά, είτε πείτε ότι το κάνει αυτό με ιδιοτέλεια (μήπως και το ξανακυνηγήσει) είτε απλά για τη διατήρηση της μακρόχρονης παραδοσιακής του σχέσης. Σημασία έχει να μην το θεωρήσουμε ποτέ εμείς οι ίδιοι ως χαμένη υπόθεση!
ΠΑΝ-ΘΗΡΑΣ, τα πάντα περί Θήρας" KOMAΘ
Jacques Hicter, ένας αγρότης στην βόρεια Γαλλία, που έχει επιτύχει αξιοσημείωτα αποτελέσματα από μια συνολική προσπάθεια για το μέλλον της Πεδινής πέρδικας - Grey Partridge, χρησιμοποιώντας σύγχρονες μεθόδους της Γεωργίας στην περιοχή του .
Initial
next
Back
