AΓΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΔΙΝΗ ΠΕΡΔΙΚΑ Του Πέτρου Πλατή Δασοπόνου – Θηραματολόγου Η Πεδινή Πέρδικα (Perdix perdix) κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα ήταν ένα κοινό και τοπικά πολυπληθές είδος με ευρεία εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα και συγκεκριμένα αναφέρεται ότι φώλιαζε στην Άρτα, στην Αττική, στην Θήβα, την Λαμία, τα Τρίκαλα και βέβαια σε πολλές περιοχές της Μακεδονίας και Θράκης. Τον 2Οο αιώνα όμως, και ιδιαίτερα μετά το 1950 μειώθηκε δραματικά έτσι, σήμερα συναντάτε στην βόρεια Ελλάδα σε ελάχιστες περιοχές καλλιεργούμενων εκτάσεων χαμηλού και μέσου υψόμετρου. Από αυτές σε μερικές εξακολουθεί να βρίσκεται σε ικανοποιητικά επίπεδα, ενώ σε άλλες έχουν απομείνει μόνο μικροί πυρήνες του ειδοους με φθήνουσα συνήθως πορεία. Η μείωση αυτή λοιπόν του πληθυσμού της, έχει αποδειχθεί από έρευνες ότι έχει άμεση σχέση με τις αλλαγές των χρήσεων γης και τις σύγχρονες μεθόδους καλλιέργειας. Περιλητικά, οι παράγοντες πυ επέδρασαν και επιδρούν, είναι: - Οι μεταβολές στην δομή των γεωργικων οικοσυστημάτων, όπου η εγκατάλειψη των παραδοσιακών γεωργικών πρακτικών και η στροφή σε δυναμικές και εκτεταμμένες καλλιέργειες, οδήγησε στην εξάλειψη των θαμνοφρακτών στα σύνορα των αγρών και την ελάττωση των εκτάσεων σε αγρανάπαυση. - Η χρήση ζιζανιοκτόνων που περιορίζοντας την χλωρίδα και κατά συνέπεια την αφθονία των εντόμων, έμμεσα ελαττώνουν την επιβίωση των νεοσσών. Ενώ ανάλογα με τις άμεσες και έμμεσες είναι οι συνέπειες των τοξικών εντομοκτόνων και τρωκτικοκτόνων. - Η αντικατάσταση των καλλιεργούμενων ειδών με είδη πυ δεν είναι τα πλέον επιθυμητά για την διατροφή της πέρδικας. Κατά συνέπεια η πέρδικα στην Ελλάδα, στις περισσότερες περιοχές που συνεχίζει να υπάρχει παρουσιάζει μικρές πυκνότητες της τάξης των 0.8 – 3,6 ζευγαριών ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, ενώ στις περιοχές που φτανει τα 12,3 ζευγάρια, χαρακτηριστικό είναι ότι περιλαμβάνονται χέρσες εκτάσεις (π.χ. χώροι αεροδρομίων, στρατοπέδων κλπ.) Εδώ θα πρέπει να τονιστεί, ότι κανένα άλλο είδος στην Ευρώπη δεν παρουσίασε τόσο μεγάλη μείωση σε πληθυσμό και σε τόσα κράτη. Συγκεκριμένα Βρετανός ερευνητής, εκτιμά ότι ο αναπαραγόμενος πληθυσμός της Πεδινής Πέρδικας το 1930 στην Ευρώπη ανέρχονται σε 20 εκατομμύρια ζευγάρια, ενώ μετά από 60 έτη με το 1994 υπολογίζεται σε 3,5 ζευγάρια, έλαβε χώρα δηλαδή μια μείωση του πληθυσμού κατά 83%. Εκτός αυτού, αλλά και ως συνε΄πεια αυτού, οι Ευρωπαίοι κυνηγοί σύμφωνα με τον ίδιο ξοδεύουν τουλάχιστον 20 εκατομμύρια λίρες (περίπου 25 δισεκ. Δραχμές) ετησίως, για φιλοθηραματικά έργα αποκλειστικά για την Πεδινή Πέρδικα. Επανεισαφωγή της Πεδινής Πέρδικας στην Ορεστιάδα Η περιοχή του βόρειου Έβρου φιλοξενούσε στο παρελθόν πάρα πολλές Πεδινές Πέρδικες και διατηρούσε (και εκτιμάται ότι σε ένα βαθμό συνεχίζει να διατηρεί) κατάλληλα ενδιατήματα για το συγκεκριμένο είδος. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των κυνηγών του Κ.Σ.Ορεστιάδας, τα τελευταία έτη, ελάχιστα κοπάδια πεδινής πέρδικας με μικρό αριθμό ατόμων, εμφανίζονται στην περιοχή και πιστεύεται ότι προέρχονται από μετακινήσεις από τα γειτονικά κράτη της Βουλγαρίας και Τουρκίας. ¨Ετσι, μπροστά στην εξαφάνιση σχεδόν του είδους από την περιοχή τους, οι κυνηγοί της Ορεστιάδας είχαν επανειλημμένα εκφράσει την επιθυμία να αναλάβουν δράσεις για την αποκατάσταση του πληθυσμού του. Η εμμονή και το μεράκι λοιπόν των ανθρώπων του Δ.Σ. του συλλόγου για την επανεισαγωγή της πέρδικας και το αξιόλογο έργο τους σε θέματα εκτροφής και απελευθέρωσης θηραμάτων (λαγών, φασιναών κ.ά.), δεν μπορούσε να μην ληφθεί υπόψη από την επιστημονική ομάδα της ΣΤ’ ΚΟΜΑΘ. Για τους λόγους αυτούς, αποφασίστηκε να ανταποκριθούμε με μεγάλο ενδιαφέρον στο αίτημα του Συλλόγου. Ετσι, τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους, επισκεφθήκαμε τον ακριτικό σύλλογο, ο γράφων και ο κ.Σώκος Χρήστος (επιστημονικοί συνεργάτες της Κ.Ο.Μ.Α.Θ.), για να συζητήσουμε με τους ενδιαφερόμενους για τις απαιτούμενες ενέργειες και μια σειρά έργων, ώστε να φράσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα, τονίζοντας παράλληλα την δυσκολία της συγκεκριμένης προσπάθειας και την πρωτοπορία για τα ελληνικά δεδομένα. Ακολούθησε μια πρώτη συγκέντωση στοιχείων, για την υπάρχουσα κατάσταση των βιοτόπων, όπως πληροοφρίες σχετικά με τις καλλιέργειες, τους φυσικούς φράκτες, τα γεωργικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται, τους πληθυσμούς των φυσικών εχθρών της πέρδικας, και δρομολογήθηκε ο σχεδιασμός των επεμβάσεων πυο θα πρέπει να γίνουν ώστε να αποκατασταθεί η ποιότητα των βιοτόπων. Η πληροοφορία ότι στις γειτονικές μας χώρες λειτουργούσαν εκτροφεία πεδινής πέρδικας, δεν έμεινε αναξιοποίητη. Σε επαφές μου καθώς και μελών του συλλόγου Ορεστιάδας, με εκτροφείς των δύο χωρών, αποκομίσαμε πολύτιμα στοιχεία τεχνογνωσίας για την εκτροφή τους. Η εκτροφή όμως στις δύο αυτές χώρες έχει σχεδόν σταματήσει λόγω της αδυναμίας να ανταπεξέλθουν οικονομικά στο κόστος παραγωγής των εκτροφείων. Η αρχή της προσπάθειας Είναι γνωστό, πως ο τρόπος που γίενται η συγκομιδή σε ορισμένες γεωργικές καλλιέργειες και τα μέσα που χρησιμοποιούνται μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές απώλειες σε είδη της άγριας πανίδας. Μια τέτοια άτυχη στιγμή έμελλε να αποτελέσει την αρχή μιας ελπιδοφόρας προσπάθειας για τον Κ.Σ.Ορεστιάδας. Συγκεκριμένα, κατά την κοπή της μηδικής σε αγροτική περιοχή του νομού Ξάνθης, μια θηλυκή Πεδινή Πέρδικα έπεσε θύμα των μαχαιριών του ελκυστήρα. Σύμφωνα με το γεωργό, στο σημείο εκείνο που θανατώθηκε η πέρδικα ήταν η φωλιά της στην οποία επώαζε 17 αυγά. Ο γεωργός χωρίς καθυστέρηση ειδοποίησε για το συμβάν τον Κυνηγετικό Σύλλογο της περιοχής και αμέσως «χτύπησε συναγερμός». Καταρχήν ενημερώθηκαν οι επιστήμονες της ΚΟΜΑΘ και η κινητοποίηση ήταν άμεση. Οι αποφάσεις έπρεπε να ληφθούν γρήγορα, η ευκαιρία κρίθηκε ότι ήταν μοναδική για την προσπάθεια που λάμβανε χώρα στην Ορεστιάδα. Ετσι αποφασίστηκε η μεταφορά των 17 αυγών στον Κ.Σ.Ορεστιάδας η οποία και έγινε όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Στη συνέχεια οι μετέπειτα χειρισμοί θα έπρεπε να ήταν οι κατάλληλοι ώστε να μην υπάρξουν απώλειες κατά την επώαση και εκκόλαψη των αβγών και να επιτευχθεί τελικά η ενδεδειγμένη ανατροφή των νεοσσών. Η διαπίστωση λοιπόν οτι άτομα που προέρχονται από εκκολαπτικές μηχανές, χάνουν σε μεγάλο βαθμό την ικανότητα επιβίωσης και το ένστικτο φωλεοποίησης, επέβαλε να χρησιμοποιηθούν κότες βαντάμ οι γνωστές «νάνες». Για το λόγο αυτό, μέσα στις επόμενες ώρες όπου ευτυχώς ήταν κατά την διάρκεια του μεσημεριού και το απόγευμα, πραγματοποιήθηκε η μεταφορά των αβγών καιη τοποθέτησή τους σε φωλιά νάνας. Η κότα (κλώσα) χωρίς κανένα πρόβλημα δέχτηκε την αντικατάσταση των αβγών της με αυτά της πέρδικας. Στη συνέχεια η κότα τοποθετήθηκε σε ειδικούς κλωβούς επώασης και ανατροφής που κατασκευάστηκαν για την περίπτωση, ενώ την τέταρτη μέρά της ωοτοκίας σε ωοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε σε έξι αβγά τα αποτελέσματα ήταν θετικά. Τα έμβρυα σχηματίζονταν κανονικά και οι ελπίδες μας αναπτερώθηκαν, δεν είχαμε παρά να περιμένουμε και να ελπίζουμε για το καλύτερο. Το Δασαρχείο της περιοχής είχε λάβει γνώση για το εγχείρημα και τις αιτίες που προέκυψε αυτό. Την πρώτη Ιουνίου πληροφορηθήκαμε για τα ευχάριστα. Η εκκόλαψη είχε αρχίσει. Το πρωί της επόμενης ημέρας το αποτέλεσμα της επιτυχίας ξάφνιασε και τους πιο αισιόδοξους. Δεκαεπτά πανέμορφα περδικάκια γίναντε το θέμα της ημέρας, ανταμείβοντας τους κόπους και τις προσδοκίες των ανθρώπων που πίστεψαν στο εγχείρημα και δίνοντάς τους κουράγιο να συνεχίσουν. Τις δύο με τρεις πρώτες βδομάδες της ζωής τους οι νεοσσοί έχουν μεγάλες απαιτήσεις σε ζωική πρωτεΪνη. Στο φυσικό τους περιβάλλον τρέφονται με έντομα και με προνύμφες εντόμων πυο αφθονούν την άνοιξη και στις αρχές του καλοκαιριού. Τα «δικά» μας περδικάκια έδειξαν αμέσως την προτίμησή τους στην προνύμφη ενός είδους ακρίδας καθώς και στις μικροσκοπικές ψείρες των φυτών. Ετσι ως επιτυχία μπορεί να χαρακτηριστεί, η ιδιαίτερα αξιαίπενη προσπάθεια του θηροφύλακα του Κ.Σ.κ.Τσολακίδη Αναστάσιου όπου ανέθρεψε τους νεοσσούς, σχεδόν αποκλειστκά με έντομα. Για τα έντομα αυτά λήφθηκαν δείγματα, με σκοπό να προσδιοριστεί επακριβώς το είδος τους, κάτι που όμως είναι ιδιαίτερα δύσκολο, αφού τα έντομα βρίσκονται στο στάδιο της προνύμφης. Εκτροφή της Πεδινής Πέρδικας Στην Ελλάδα εκτρέφονται θηραμτικά είδη που δεν έπρεπε να εκτρέφονται, ενώ είδη που θα έπρεπε να εκτρέφονται (με σκοπό την εγκατάστασή τους σε περιοχές που εξαφανίστηκαν, όπως η Πεδινή Πέρδικα) δεν εκτρέφονται. Η ανάγκη εκτροφής λοιπόν του είδους είναι εμφανής. Επίσης το γεγονός, ότι οι νεοσσοί που μεγαλώνουν σε συνθήκες αιχμαλωσίας αναπαράγονται ευκολότερα από τα άτομα που συλλαμβάνονται από το φυσικό περιβάλλον, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι δίνεται μια άριστη ευκαιρία ώστε τα πτηνά αυτά να χρησιμοποιηθούν για γεννήτορες. Ετσι, στην Ορεστιάδα σχεδιάζεται να πραγματοποιηθεί η εκτροφή της Πεδινής Πέρδικας όπου μέσα από αυτή την πρωτοπορία του Συλλόγου, η επιστημονική ομάδα της ΚΟΜΑΘ, πρόκειται να μεταφέρει και να προσαρμοστεί στην ακριτική περιοχή, την τεχνογνωσία θηρματοπονικά προηγμένων κρατών (Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία) σε θέματα εκτροφής, βελτίωσης βιοτόπων και γενικότερα ολοκληρωμένης διαχείρισης της Πεδινής Πέρδικας. Τα επόμενα βήματα λοιπόν που έχουν προγραμματιστεί να γίνουν, αφορούν σε πρώτη φάση τον σχεδιασμό και την κατασκευή των κλωβών των γεννητόρων, ενώ προγραμματίζονται δράσεις γι ατην ενημέρωση του τοπικού πληθυσμού, (γεωργών, κτηνοτρόφων, κυνηγών), ώστε κάθε προσπάθεια που γίνεται να τύχει της αποδοχής τους και να υπάρξουν τα επιθυμητά αποτελέσματα, ιδίως σε θέματα επεμβάσεων στους βιότοπους. Τέλος, απώτεροι σκοποί τις προσπέθειας αυτής είναι η επιτυχημένη επαναεισαγωγή του είδους και σε άλλες γειτονικές περιοχές, αποτελώντας την απαρχή δράσεων για την ανάκαμψη των πληθυσμών της Πεδινής Πέρδικας στην Ελλάδα. Ίσως σε επίπεδο τέτοιο, που να επιτραπεί και πάλι η θήρα της όπως γίνεται στα υπόλοιπα Μεσογειακά και Ευραπαϊκά κράτη, αποδεικνύοντας τις δυματότητες των Κυνηγετικών Συλλόγων σε δράσεις ια την διατήρηση της άγριας πανίδας και κατά επέκταση της βιοποικιλότητας. Εκτός αυτού ιδιαίτερα σημαντικό κρίνεται ότι πρόκειται να παρέχεται η δυνατότητα στους φοιτητές του νεοϊδρυθέντος τμήματος Δασολογίας & Διαχείρισης Φυσικών Πόρων του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου της Θράκης (ΟΡΕΣΤΙΑΔΑ) να συμμετέχουν και να ενημερώνονται σε θέματα θηραματοπονίας. Θα πρέπει να επισημανθεί πως οι επεμβάσεις βελτίωσης βιοτόπων, η εκτροφή και η απελευθέρωση θηραμάτων και οτιδήποτε σχετίζεται με την ανθρώπινη παρέμβαση στο φυσικό περιβάλλον και στην άγρια ζωή, δεν πρέπει να γίνονται επιπόλαια και χωρίς σχεδιασμό, αλλά απαραιτήτως να στηρίζονται σε επιστημονικά δεδομένα και τεχνικές, όχι τόσο για την επιτυχή έκβασή τους, αλλά πρωτίστως για την αποφυγή δυσάρεστων καταλήξεων που πιθανόν μπορεί να επιφέρουν στη φύση. ΕΠΑΝΩ-UP