Οι νησιώτισσες της Αττικής ...

Οι νησιώτισσες πέρδικες της Αττικής κατά την μη αναπαραγωγική περίοδο, ζουν σε κοπάδια που αποτελούνται από 5-12 άτομα, σπανιότερα δε 12-20.
Με αυτό τον τρόπο έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αντιληφθούν τυχόν κινδύνους που παραμονεύουν όπως είναι η αλεπού και τα αρπαχτικά πτηνά.

Το κοπάδι αποτελείται κυρίως από μια οικογένεια (γονείς και νεοσσοί) στο οποίο συνήθως προσκολλώνται μοναχικά άτομα ή ζευγάρια χωρίς μικρά.
Tο κάθε κοπάδι έχει μια περιοχή, μέσα στην οποία κινείται και τρέφεται κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Οι πέρδικες περνούν το ν περισσότερο χρόνο του ς στο έδαφος ψάχνοντας για τροφή και κάλυψη από κινδύνους. Όταν αντ ιληφτούν κίνδυνο προτιμ ούν να διαφύγ ουν τρέχοντας , συνήθως προς τα πάνω και συνήθως δεν πετούν π αρά μόνο όταν είναι αναγκαίο. Oi πέρδικες προτιμούν να κουρνιάζουν σε απότομες βουνοπλαγιές ή σε υπερυψωμ ένα συνήθως βραχώδη σημεία (όπως απρόσιτοι γκρεμοί , που είναι απρόσιτα από τους νυκτόβιους θηρευτές όπως π.χ. η αλεπού και παρέχουν γρήγορη διαφυγή κλπ.
Σε περιπτώσεις όπου δεν υπάρχουν τέτοιοι χώροι κουρνιάσματος είναι δυνατόν και έχει παρατηρηθεί, oi πέρδικες να κουρνιάζουν πάνω σε δέντρα π.χ ελιές, ευκαλύπτους αλλά και εντός χωραφιών καθαρών από βλάστηση το καλοκαίρι κλπ.
Παρόλο που τα φτερά της πέρδικας είναι μικρά σε σύγκριση με το μέγεθός της, είναι ιδανικά για να αποκτά πολύ μεγάλες ταχύτητες αμέσως μετά την απογείωση της αλλά δεν μπορεί να διατηρήσει πτήση παρά μόνο για μερικά δευτερόλεπτα.

Την εποχή του ζευγαρώματος τα κοπάδια διαλύονται και οι νεαρές αρσενικές πέρδικες αναζητούν ερωτικό σύντροφο, συνήθως εκτός του κοπαδιού τους , ειδικά όταν στο ίδιο ενδιαίτημα υπάρχει παρουσία διαφορετικών κοπαδιών . Μετακινούνται σε μικρές αποστάσεις (0-3 χλμ), αλλά και μέχρι 8 χλμ, αν υπάρχει ο απαραίτητος χώρος στο ενδιαίτημα τους .

Στην Αττική όμως που τα ενδιαιτήματα είναι ακριβώς καθορισμένα και τα περισσότερα πολύ περιορισμένα από άποψη χώρου , οι μετακινήσεις των περδίκων είναι ανάλογες και η συνήπαρξη διαφορετικών μικρών κοπαδιών στον ίδιο χώρο συνήθες γεγονός .

Tα επιτυχημένα ζευγάρια της προηγούμενης περιόδου ξανασμίγουν εκτός αν ένας από τους δύο συντρόφους πεθάνει. Το κάθε ζευγάρι καταλαμβάνει δική του περιοχή, της οποίας η έκταση είναι αντιστρόφως ανάλογη προς την πυκνότητα του πληθυσμού , όπου βέβαια το επιτρέπει το εύρος του ενδιαιτήματος των.

Παρόλο που δεν εμφανίζεται χρωματικός διμορφισμός μεταξύ των δύο φύλων μπορούμε να καταλάβουμε αν είναι αρσενική ή θηλύκια η πέρδικα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
από την ύπαρξη μιας σαρκώδους διόγκωσης στο μέσο του ταρσού των αρσενικών, πράγμα που μπορεί να παρατηρηθεί και στα θηλυκά είναι όμως μικρότερη. Από το σχήμα του κεφαλιού που διαφέρει αρκετά στα δύο φύλα. Υπάρχουv διαφορές και σε κάποια άλλα σωματομετρικά χαρακτηριστικά.
Αν εξετάσουμε το 9ο και το 10ο πρωτεύον φτερό μπορούμε να διαπιστώσουμε αν η πέρδικα είναι ενήλικη ή ανήλικη, παρατηρώντας αν τα φτερά αυτά είναι αποστρογκυλομένα ή οξύληκτα αντίστοιχα.

Πρώτα ζευγαρώνουν τα μεγαλύτερα σε ηλικία πουλιά, που διαλέγουν και τις καλύτερες περιοχές, και κατόπιν αυτά που θα ζευγαρώσουν για πρώτη φορά (χρονιάρικα). Το ζευγάρι τρέφεται και κάνει τη φωλιά του στην περιοχή του.
Ο αρσενικός διώχνει μόνο επίδοξους μνηστήρες ή άλλα ζευγάρια όταν πλησιάζουν πολύ.

Τόσο τα κοπάδια των περδίκων που δεν ζευγάρωσαν για διάφορους λόγους , των εργένηδων δηλαδή , όσο και τα ζευγάρια χωρίς φωλιά, τη νύχτα αφήνουν την περιοχή τους και κοιμούνται σε άλλα σημεία,. Διαλέγουν όλες τις εποχές έδαφος σχετικά καθαρό, πετρώδες που τους παρέχει προστασία συνήθως από τη μεριά του βοριά , με όσο το δυνατόν χαμηλή βλάστηση, για καλύτερη ορατότητα ώστε να αντιλαμβάνονται τους εχθρούς. Τα ζευγάρια κοιμούνται με την πλάτη γυρισμένη προς το βράχο , η με πλάτη – πλάτη για να εποπτεύουν καλύτερα προς όλες τις κατευθύνσεις.
Τα κοπάδια κοιμούνται σε ακανόνιστο κύκλο σε σχετικά επίπεδο βραχώδες έδαφος ή κατά σειρά σε αυλακιές κάτω από την προστασία των βράχων . Οταν κάνει κρύο, μαζεύονται το ένα δίπλα στο άλλο, για να ζεσταθούν.

Το αρσενικό και το θηλυκό βρίσκονται σχεδόν μαζί συνέχεια, αν παρενοχληθούν τότε πετούν μαζί και μετά αναζητούν το ένα το άλλο κακαρίζοντας χαρακτηριστικά και γρήγορα επανευρίσκονται.

Η φωλιά γίνεται συνήθως σε φυσική βλάστηση ή σε καλλιέργειες, συνήθως κοντά σε κάποια άκρη ( πλατωματάκια , ψηλά σε ρεματάκια , σύνορα χωραφιών ή λωρίδα φυσικής βλάστησης στη μέση). Η φωλιά έχει τέτοια θέση, ώστε από τη μία να έχει επαρκή κάλυψη και από την άλλη το έδαφος γύρω να είναι καθαρό, ώστε να αερίζεται επαρκώς και τα μικρά περδικόπουλα να μπορούν να ακολουθήσουν τη θηλυκιά. Ο ρυθμός εναπόθεσης είναι περίπου 24-36 ώρες ανά αβγό και η διάρκεια επώασης 23-25 ημέρες.
Κατά τη διάρκεια της επώασης παρατηρείται στο θηλυκό η κηλίδα επώασης που είναι μια γυμνή περιοχή από φτερά στο στήθος, που βοηθάει στην καλύτερη μετάδοση της θερμότητας του θηλυκού στα επωαζόμενα αυγά

Όταν αρχίσει η παραγωγή αυγών, το αρσενικό υπερασπίζεται , από άλλα αρσενικά , όλη την περιοχή και ιδιαίτερα την περιοχή που είναι κοντά στη φωλιά.

Οι νεοσσοί μετά από μερικές ώρες μπορούν να ακολουθήσουν τη μητέρα τους. Τις πρώτες εβδομάδες της ζωής τους τρέφονται κυρίως με ζωικής προέλευσης τροφή. Οι γονείς συνοδεύουν πάντα τα μικρά τους και τα ειδοποιούν με χαρακτηριστική φωνή, τότε αυτά καλύπτονται μέσα στη βλάστηση και το θηλυκό κυρίως προσπαθεί να απομακρύνει τον κίνδυνο. Οι νεοσσοί είναι ικανοί να πετάξουν στην ηλικία των τεσσάρων εβδομάδων.

Στις τελευταίες δεκαετίες οι βιότοποι της παρουσιάζουν σοβαρή συρρίκνωση, λόγω διαφόρων ανθρωπογενών επιδράσεων στα φυσικά οικοσυστήματα. Το φάσμα των αιτιών που ευθύνονται για τα παραπάνω φαινόμενα είναι ευρύ χωρίς μέχρι σήμερα να έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά η συμμετοχή και το μέγεθος της έντασης τους στην πληθυσμιακή μείωση της πέρδικας.

Ειδικά για τις νησιώτισσες της Αττικής αυτό είναι ένα θέμα που αφορά άμεσα την επιβίωση τους και την ύπαρξη τους στο μέλλον.

Παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη του πληθυσμού των περδίκων της Αττικής

1-Καιρικές συνθήκες
Οι καιρικές συνθήκες είναι ο κύριος περιοριστικός παράγοντας που επηρεάζει τις ετήσιες πληθυσμιακές διακυμάνσεις του πληθυσμού των περδικιών.
Η περίοδος ξηρασίας, η ποσότητα βροχόπτωσης, η ένταση της βροχόπτωσης καθώς και η χρονική περίοδος της βροχόπτωσης,το ύψος των υψηλών και των χαμηλών Θερμοκρασιών μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τoν πληθυσμό των άγριων περδικιών και ιδιαίτερα της αναπαραγωγικής επιτυχίας.
Η ετήσια βροχόπτωση και ιδιαίτερα οι ήπιες εαρινές βροχοπτώσεις είναι ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει άμεσα το ποσοστό βιωσιμότητας των νεοσσών αφού οι πιο πάνω συνθήκες είναι άμεσα συνδεδεμένες με την αύξηση της παραγωγής σπόρων και εντόμων τα οποία είναι η κύρια τροφή των νεοσσών και απαραίτητα για ταχεία ανάπτυξη τους .
Τα νεαρά πουλιά μπορούν να πετάξουν,σε μικρές αποστάσεις , από την ηλικία των δύο περίπου εβδομάδων, κυρίως για αποφυγή κινδύνων. Αποκτούν το ενήλικο τους χρώμα περίπου μετά την 16η εβδομάδα της ζωής τους .
Οι ραγδαίες βροχοπτώσεις πριν οι νεοσσοί αναπτύξουν πλήρως υδατοστεγές και θερμομονωτικό πτέρωμα, καθώς και οι χαμηλές θερμοκρασίες, είναι δυνατό να τους προκαλέσουν υποθερμία και θάνατο.

2- Nερό
Ο ρόλος και η σημασία της παρουσίας διαθέσιμου νερού στους βιότοπους, ως περιοριστικός παράγοντας στο ν πληθυσμό καθώς και στη βιολογία τ ων π ερδικων είναι γενικά δύσκολο να κατανοηθεί .
Οι πέρδικες , κατά τη λήψη της τροφής τους και αναλόγως της εποχής, μπορούν να ικανοποιούν τις ανάγκες τους σε νερό, εκμεταλλε υόμενα την υ ψηλή περιεκτικότητα νερού στα διάφορα έντομα, φρούτα και βλαστούς που καταναλώνουν καθώς και κατά τη διάσπαση των λιπών και των υδατανθράκων κατά το μεταβολισμό στον οργανισμό τους .
Παρόλα αυτά, σε περιοχές όπου υπάρχει διαθέσιμο επιφανειακό νερό έχει παρατηρηθεί και είναι αποδεκτό ότι, ο αριθμός των περδικων πορεί να είναι αρκετά μεγαλύτερος από περιοχές χωρίς διαθέσιμο νερό .
Οι κρίσιμοι μήνες, σχετικά με την ανάγκη των περδικιών για διαθέσιμο νερό, σύμφωνα πάντα με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν , είναι η περίοδος από τα μέσα Ιουνίου μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου , όπου η παρουσία φρέσκων ποωδών βλαστών και εντόμων είναι πολύ περιορισμένη .
Η χρήση τόσο των φυσικών όσο και των τεχν η τών πηγών νερού είναι ευεργετική και σε κάποιες περιπτώσεις απαραίτητη.

3- Άρπαγες
Οι κυριότεροι άρπαγες των περδικιών στην Αττική είναι η αλεπού, τα κορακοειδή , οι αδέσποτοι σκύλοι,οι γάτες, τα αρπακτικά πτηνά,τα φίδια οι ποντίκες, ιδιαίτερα κατά την περίοδο φωλεοποίησης και αναπαραγωγής αλλά και κατά τα πρώτα στάδια της ζωής τους

4- Η άσκηση των κυνηγετικών σκύλων
Eιδικά κατά την περίοδο αναπαραγωγής η οποία επιφέρει όχληση, καταστροφή φωλιών, άμεση ή έμμεση θανάτωση νεοσσών και γενικά επηρεάζει αρνητικά τον αναπαραγωγικό κύκλο του είδους.

5-Περιορισμός του βιοτόπου με την άναρχη δόμηση στην Αττική
H ύπαρξη κατάλληλου ενδιαιτήματος για τα διάφορα είδη της άγριας πανίδας αποτελεί απώτερο διαχειριστικό στόχο, που για να επιτευχθεί απαιτεί τη γνώση πολλών παραγόντων. Πέραν της εξειδικευμένης γνώσης δεν πρέπει να παραγνωρίζεται πως το ενδιαίτημα οφείλει να ικανοποιεί τις ανάγκες ενός είδους ή περισσότερων ειδών σε νερό, τροφή, κάλυψη και χώρο για αναπαραγωγή. Η ικανοποίηση αυτών των αναγκών διευκολύνει την επιβίωση του είδους και την ανάπτυξη του πληθυσμού του.
«Ένοχη» η εκτός σχεδίου δόμηση, που επιτρέπει την ανεξέλεγκτη εξάπλωση του μπετόν σε όλη τη χώρα . Η ασφυξία στις παραθαλάσσιες περιοχές εξαιτίας της άναρχης δόμησης- με συνέπεια σε πολλές περιπτώσεις να είναι αδύνατη ακόμη και η πρόσβαση στις παραλίες.
Όπως επισημαίνουν ειδικοί, «το κενό που παρατηρείται στη θεσμοθέτηση των χρήσεων γης προκειμένου να ξέρει ο καθένας τι μπορεί να κάνει και τι όχι, έχει ως αποτέλεσμα να κινδυνεύει να δομηθεί και το τελευταίο κομμάτι ελεύθερης γης.
Στην Αττική τη μερίδα τού λέοντος στην οικοδομική δραστηριότητα έχουν τα Μεσόγεια, και η εκτίμηση είναι ότι σε σχέση με πέρυσι υπάρχει αύξηση 30%. Ακολουθεί η Κηφισιά με εκτιμώμενη αύξηση- μέχρι στιγμής- 20%, ενώ ίδια εικόνα επικρατεί και για το Δάσος Χαϊδαρίου. Για την περιοχή της Βούλας υπάρχει η εκτίμηση ότι η αύξηση είναι γύρω στο 10%.

Αυτό το πρόβλημα είναι ακόμη περισσότερο αισθητό στις νησιώτισσες της Αττικής , όπου το ενδιαίτημα τους συνήθως είναι περικυκλωμένο από τον ιστό της πόλhς και απόλυτα καθορισμένο – περιορισμένο .
Οποιαδήποτε μεταβολή των ορίων αυτών με επακόλουθο τον περιορισμό των ενδιαιτημάτων έχει άμεση αρνητική επίδραση στις ίδιες τις πέρδικες που διαβιούν σε αυτούς τους βιότοπους , με τελικό επακόλουθο τον κίνδυνο της ίδιας της ύπαρξης τους στα χρόνια που θα ακολουθήσουν .

Αλλοι παράγοντες

Η εύκολη πρόσβαση του ανθρώπου στους βιότοπους με τη χρήση των αγροτικών και δασικών δρόμων καθώς και του εκτεταμένου δικτύου αντιπυρικών λωρίδων . H οικιστική και τουριστική ανάπτυξη και τα διάφορα έργα υποδομής τα οποία συρρικνώνουν τους βιότοπους όχι μόνο των περδικων αλλά και γενικότερα της άγρια ζωής.

Oι πυρκαγιές ιδιαίτερα κατά την περίοδο της αναπαραγωγής , οι οποίες όχι μόνο καταστρέφουν τις φωλιές και το περιεχόμενο τους, αλλά επίσης καίνε και αρκετούς νεοσσούς οι οποίοι δεν μπορούν να πετάξουν ικανοποιητικά (ιδιαίτερα σε ηλικία μικρότερη των έξι εβδομάδων ).

Οι πυρκαγιές συνήθως δεν απειλούν τις πέρδικες ως προς την καταστροφή των βιοτόπων τους, αφού παρατηρείται ανάκαμψη του πληθυσμού τα αμέσως επόμενα χρόνια. Εντούτοις, σε περιπτώσεις όπου οι πυρκαγιές επαναλαμβάνονται τα αμέσως επόμενα χρόνια οι βιότοποι είναι δυνατόν να υποβαθμιστούν σημαντικά και ο αριθμός των άγριων περδικων , στις περιοχές αυτές να μειωθεί.

Oι μεγάλες σε έκταση πυρκαγιές οι οποίες εκδηλώνονται σε θερμές καλοκαιρινές περιόδους, έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην τοπική πανίδα. Η κάλυψη καταστρέφεται, με αποτέλεσμα οι πέρδικες και τα άλλα θηράματα να αδυνατούν να προστατευτούν.
Επίσης αρχικά η βλάστηση παρουσιάζεται υποβαθμισμένη και συνάμα η διαθέσιμη τροφή για την άγρια ζωή είναι μειωμένη, και κατά συνέπεια να μειώνεται το μέγεθος του πληθυσμού .

Εκτός αναπαραγωγικής περιόδου όμως οι πυρκαγιές σε ορισμένες περιπτώσεις ενδεχομένως να είναι ευεργετικές για την πανίδα. Μικρές σε έκταση πυρκαγιές, οι οποίες εκδηλώνονται σε χαμηλότερες θερμοκρασίες, δημιουργούν ανοίγματα στους βιότοπους στα οπο ία ανακυκλώνονται τα συστατικά της βλάστησης. Στις συγκεκριμένες περιοχές, τα φυτά τα οποία εμφανίζονται πρώτα μετά την εκδήλωση (πρόδρομα είδη φυτών ) της πυρκαγιάς , αποτελούν για όλη την πανίδα τροφή ανώτερης ποιότητας.

Ως αποτέλεσμα της ποιότητας τροφής , τα είδη πανίδας να παρουσιάζουν καλύτερη φυσική κατάσταση, η αναπαραγωγική τους επιτυχία βελτιώνεται σημαντικά και ως επακόλουθο των πιο πάνω , το μέγεθος του πληθυσμού τους αυξάνεται.

Με τον όρο «βελτίωση βιοτόπων
(πιο σωστά βελτίωση ενδιαιτημάτων)» νοείται η διαδικασία της διάγνωσης του προβλήματος, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση των κατάλληλων επεμβάσεων, ώστε να διορθωθεί το σημείο εκείνο όπου το οικοσύστημα αδυνατεί να στηρίξει στα επιθυμητά επίπεδα τον πληθυσμό κάποιου είδους.

Για παράδειγμα έχει βρεθεί ,ότι η επιτυχία της αναπαραγωγής είναι δυνατόν να αυξηθεί με τεχνικές, ώστε τα ζώα να καταναλώνουν περισσότερο θρεπτική τροφή. Επίσης η θνησιμότητα (λόγω των άρπαγων ή ασθενειών) μπορεί να ελαττωθεί σε περιοχές όπου θα αυξηθεί η χωροκατανομή της τροφής, του νερού και της κάλυψης.
Ακόμα, η βελτίωση της ποιότητας της τροφής πριν την αναπαραγωγική περίοδο, αναμένεται να έχει θετικά αποτελέσματα. Η θνησιμότητα που προκαλούν τα αρπακτικά στον πληθυσμό ενός θηράματος, επηρεάζεται και από τα χαρακτηριστικά του ενδιαιτήματος (βιοτόπου).
Η αρπακτικότητα στις φωλιές των εδαφόβιων πτηνών , εξαρτάται άμεσα από την ποσότητα της βλάστησης γύρω απ' τις φωλιές. Επίσης, η ύπαρξη τροφής υψηλής θρεπτικότητας, επιτρέπει στα πτηνά να δαπανούν λιγότερο χρόνο για να τραφούν, ενώ ταυτόχρονα διαθέτουν περισσότερο χρόνο για επαγρύπνηση και παράλληλα διαθέτουν αρκετές δυνάμεις ώστε να αποφεύγουν τους άρπαγες.

Από τα παραπάνω αποδεικνύεται, ότι ένα από τα ουσιώδη βήματα για την αύξηση ενός πληθυσμού, είναι η εφαρμογή τεχνικών βελτίωσης των βιοτόπων, λαμβάνοντας πάντα υπ' όψη , τη συνολική επίδραση στην άγρια πανίδα και εντάσσοντας, την κάθε προσπάθεια στο γενικότερο πλαίσιο των χρήσεων γης (γεωργία, δασοπονία και λιβαδοπονία). Αυτό έχει γίνει αντιληπτό εδώ και αρκετές δεκαετίες σε πολλές χώρες, με αποτέλεσμα οι Αρμόδιες Υπηρεσίες αλλά και οι Κυνηγετικές Οργανώσεις να έχουν στρέψει την προσοχή τους προς αυτήν την κατεύθυνση με θεαματικά αποτελέσματα στην αύξηση της αειφορικής κάρπωσης των θηραμάτων τους.

Τις αυθαίρετες προτάσεις όσον αφορά τη διαχείριση της πέρδικας και των βιοτόπων της , ας τις κρατήσει ο καθένας μας για τον εαυτό του . Όπως μας διδάσκει η πρόσφατη και παλαιότερη ιστορία δε φέρουν αποτέλεσμα , είναι πολυδάπανες ενόσω σπάταλες , εγκυμονούν κινδύνους και αρκετές φορές οι αρνητικές τους συνέπειες είναι μη αντιστρεπτές. ...

ΠΗΓΕΣ :
Πηγές : ΕΘΝΟΣ ΚΥΝΗΓΙ
Διαχειριστικό Σχέδιο Πέρδικας Alectoris Chukar (ΚΥΠΡΟΣ)
ΚΥΝΗΓΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ

Φωτογραφίες : Internet -gpeppas

Διαμόρφωση gpeppas