Στο μικρό χωριό του Ιλιμανάκ, στην κεντροδυτική Γροιλανδία, οι δυο ηλικιωμένες κυρίες, η Νίνα και η Αμαλί που έχουν δεχτεί να μιλήσουν στο συνεργείο της αποστολής του Εξάντα, ρωτούν με απορία:
«Το κλίμα πως είναι στη Ελλάδα»;
Ο Γιώργος που στο μεταξύ ετοιμάζεται για την συνέντευξη τους απαντά πως η θερμοκρασία το καλοκαίρι μπορεί να σκαρφαλώσει και τους 40 ή 45 βαθμούς Kελσίου. «Κάνει πολύ ζέστη τότε». Οι δυο γηραίες κυρίες Ινουίτ, κοιτάζονται με απορία και συγκατάβαση σαν να λένε «Αχ τους φουκαράδες τι περνάνε»...
«Όταν ήμασταν νέες, τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά. Έκανε κρύο και το ένοιωθες. Τώρα είναι υγρός ο καιρός και ο αέρας πολύ πιο δυνατός. Παλιά πάγωνε το Φιόρδ μέχρι την πόλη του Ιλουλισάτ και μπορούσαμε να πάμε με τα έλκηθρα, τώρα δεν παγώνει πια».
Ινουίτ είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις ομοιογενείς πολιτισμικά ομάδες ιθαγενών που κατοικούν στην Αλάσκα, τη Γροιλανδία και τον Καναδά, στην ευρύτερη περιοχή του Αρκτικού Κύκλου και σημαίνει «οι Άνθρωποι».
Οι Ινουίτ είναι απόγονοι των Τουλ (Thule) -φυλή νομάδων η οποία εμφανίστηκε στην Αλάσκα το 1000 μ.Χ.- εγκαταστάθηκε στη δυτική Γροιλανδία το 1300 μ.Χ. και στην ανατολική έναν αιώνα αργότερα. Από τότε ζουν σχεδόν με τον ίδιο τρόπο.
Για την ακρίβεια, η ζωή τους εξακολουθεί να περιστρέφεται γύρω από μια σειρά αναλλοίωτες δραστηριότητες, όπως το κυνήγι της Φώκιας και της φάλαινας.
Η ζωή τους βρίσκονταν πάντοτε σε άμεση συνάφεια με το φυσικό περιβάλλον. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να γνωρίσουν μεγάλες δυσκολίες, αλλά και να αναπτύξουν έναν πολύ ιδιαίτερο πολιτισμό.
«Το θέμα είναι ότι δεν κατάφερναν να επιζούν πάντοτε» λέει ο Yvon Csonka, ανθρωπολόγος του Πανεπιστημίου της Γροιλανδίας που συναντήσαμε στην πρωτεύουσα Νουούκ. «Ο παραδοσιακός τρόπος ζωής τους τούς έχει φέρει πολλές φορές αντιμέτωπους με τον θάνατο. Από την αρχαιότητα ως σήμερα πολλές φορές πληθυσμοί ολόκληροι εξαφανίστηκαν λόγω κάποιου λοιμού η φυσικής καταστροφής» λέει.
Αυτό εν πολλοίς διαμόρφωσε και τον χαρακτήρα τους -ή τουλάχιστον το στερεότυπο του. Οι Ινουίτ θεωρούνται φιλικοί, ευγενικοί, ρεαλιστές και μεθοδικοί. Αυτές είναι αξίες που περνάνε από τους μεγαλύτερους στους νεότερους με τις προφορικές παραδόσεις και την εκπαίδευση που τους δίνουν προκειμένου να επιβιώσουν σε αυτές τις συνθήκες. «Κυρίως όμως επέζησαν τόσους αιώνες σε αυτές τις συνθήκες χάρη στην τεχνολογία που ανέπτυξαν. Το Ιγκλού είναι μια απίστευτη τεχνολογική καινοτομία που σου επιτρέπει να αντιμετωπίσεις το ακραίο κρύο, χωρίς άλλα υλικά και χωρίς εργαλεία.
Το καγιάκ είναι δική τους εφεύρεση, το καμάκι αλιείας φαλαινών, εργαλεία για να κυνηγάς φώκιες στον πάγο, να βρίσκεις τις σπηλιές τους κοκ» συμπληρώνες ο Yvon Csonka.
Στους παραδοσιακούς οικισμούς των Ινουίτ, η οικογένεια ήταν ο θεμέλιος λίθος του κοινωνικού ιστού. Η οικογένεια δε νοούνταν μόνο ως προς τη βιολογική σχέση ανάμεσα στα μέλη της, αλλά υπήρχε μεγάλο ψυχικό δέσιμο και ανάμεσα σε άτομα με κοινή ονομασία. Με μεγάλη ευκολία ένας άνθρωπος ή μια οικογένεια μπορούσαν να είναι «απείθαρχοι» στην ιεραρχία, ενώ εάν οι ηγέτες δεν αποδεικνυόταν ικανοί στο να εξασφαλίσουν την τροφή για την κοινότητα, αποπέμπονταν χωρίς δεύτερη σκέψη.
Σε κάθε κοινότητα κυριαρχούσε το αίσθημα της αλληλεγγύης και της κοινοκτημοσύνης. Οι Ινουίτ, οι οποίοι κυνηγούσαν μεταφερόμενοι στην παγωμένη θάλασσα, πάνω σε έλκηθρα σερνόμενα από σκυλιά, θεωρούσαν ότι τα ζώα ελέγχονταν από το πάνθεον των ανώτερων πνευμάτων. «Πρέπει να κυνηγήσεις με σεβασμό.
Το ζώο το οποίο θηρεύεται, σου προσφέρεται από το πνεύμα που ελέγχει τα ζώα και πρέπει να βεβαιωθείς ότι θα επιστρέψει σε αυτό, ούτως ώστε το ζώο να ξαναγυρίσει σε σένα, ίσως τον επόμενο χρόνο», μας αναφέρει ο κ. Csonka.
Οι σαμάν (μάγοι) ήταν αυτοί οι οποίοι αναλάμβαναν να εξευμενίσουν τα πνεύματα, ούτως ώστε το κυνήγι να είναι αποτελεσματικό.
Πίσω στο Ιλιμανάκ, η κλιματική αλλαγή, φαίνεται να διαμορφώνει έναν νέο τρόπο ζωής για τους Ινουίτ. Ο Αrne Lange ένας σαραντάχρονος οικογενειάρχης που μας φιλοξένησε και μας ξενάγησε στον τρόπο ζωής τους, έχει αναγκαστεί ως σήμερα να αλλάξει πολλές φορές δουλειά. «Υπάρχει πραγματικά μεγάλος κίνδυνος στο κυνήγι, όπως πριν από 20 χρόνια, όταν προχωρούσα με τα έλκηθρα και έπεσα μέσα σε μια λίμνη», επισημαίνει ο Arne. Επεβίωσε από το ατύχημά του, αλλά σταμάτησε να ασχολείται με το κυνήγι.
«Δε μπορώ να κυνηγήσω φώκιες μέσα στο φιόρδ τώρα, ακόμα και στις λίμνες ο πάγος είναι πολύ λεπτός», μας εξηγεί. Η γυναίκα του φωνάζει από την κουζίνα πως το φαγητό είναι έτοιμο. Ο Άρνυ και τα μέλη της αποστολής κάθονται στο τραπέζι. Το μενού έχει απόψε (ξανά) φώκια!
Initial
Back