Η δακτυλίωση επιτυγχάνεται με την εφαρμογή ενός δακτυλιδιού από αλουμίνιο ελάχιστου βάρους στο πόδι του πτηνού. Η τοποθέτηση του δακτυλιδιού γίνεται σε τέτοιο σημείο του ποδιού, ώστε αυτό να είναι εύκολα ορατό. Συνήθως τοποθετείται πάνω από την άρθρωση του ταρσού.
Πάνω σε αυτό το δακτυλίδι χαράσσεται η χώρα προέλευσης και ένας κωδικός αριθμός, ο οποίος είναι μοναδικός για κάθε πτηνό. Για παράδειγμα, αν ένα πτηνό που δακτυλιώνεται προέρχεται από την Ελλάδα, το δαχτυλίδι έχει πάνω τα εξής στοιχεία: "ΖΟOOL, MUS, ATHENS, Κ001234". θα μπορούσαμε να πούμε ότι το δαχτυλίδι αυτό παίζει το ρόλο του διαβατηρίου για τα πτηνά.
δ) για τις θέσεις ανάπαυσης.
Παράλληλα, συλλέγονται πληροφορίες για την ηλικία του πτηνού, τις περιοχές φωλεοποίησης και διατροφής του, παρακολουθείται η συμπεριφορά του ως προς τις ημερήσιες μετακινήσεις και εκτιμάται σε συνδυασμό με άλλες μεθόδους ο πληθυσμός και οι πληθυσμιακές μεταβολές αυτού.
Στα ερευνητικά κέντρα που ασχολούνται με την μετανάστευση των πουλιών συλλέγονται όλες οι παραπάνω μαρτυρίες και καταχωρούνται σε τράπεζες δεδομένων (DATA BANK), οι οποίες περιέχουν τον αριθμό του δαχτυλιδιού που είχε το πτηνό, το φύλο, την ηλικία, δεδομένα σχετικά με την αναπαραγωγή καθώς και διάφορες άλλες πληροφορίες.
Έτσι αν ένα πουλί δακτυλιωθεί στην Ευρώπη σε κάποιο σταθμό δακτυλίωσης, και βρεθεί στην Αφρική, θα δώσει την δυνατότητα στους επιστήμονες από τα στοιχεία του δακτυλιδιού να εξάγουν διάφορα συμπεράσματα, όπως για παράδειγμα σχετικά με την κατάσταση στην οποία βρέθηκε το πουλί, την περιοχή όπου βρέθηκε και κάτω από ποιες συνθήκες, αν είχε ξαναπιαστεί πριν, την πορεία που ακολούθησε και άλλα.
Πρώτος που σκέφτηκε να σημαδέψει τα πουλιά κατά το αποδημητικό τους ταξίδι ήταν ο γερμανός Leonard fresh ι το 1740, δένοντας μια κόκκινη κλωστή στα πόδια των χελιδονιών, τα οποία επέστρεψαν την επόμενη χρονιά. Πρώτος όμως, πραγματικός δακτυλιωτής, ήταν ο Αμερικανός James Audubon. Δύο από τους μυγοχάφτες που είχε δακτυλιώσει γύρισαν την επόμενη χρονιά.
Το 1889 ένας Δανός ορνιθολόγος δακτυλίωσε 164 ψαρόνια. Ένας άλλος Αμερικάνος το 1902 δακτυλίωσε πάλι ψαρόνια με την μικροσκοπική επιγραφή «Αποστείλατε πίσω στο Smithnian Institution». Δύο από αυτά τα δακτυλιωμένα επεστράφησαν το ένα από την Κούβα, το άλλο από τον Καναδά. Από τότε άρχισαν οι δακτυλιώσεις, που για πρώτη φορά συστηματικά και σε μεγάλη κλίμακα τις εφάρμοσαν ο Cristian Montesen στη Δανία, το 1906 ο J. Thienemann στη Γερμανία και λίγο αργότερα Ούγγροι ορνιθολόγοι. Το 1920 οι κυβερνήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και του Καναδά δημιούργησαν επίσημα κέντρα για τη συλλογή και τη διατήρηση αρχείων δακτυλίωσης.
Η δακτυλίωση της πτηνοπανίδας, γίνεται από ειδικούς, τους λεγόμενους δακτυλιωτές, οι οποίοι είναι εφοδιασμένοι με ειδική άδεια
σύλληψης και δακτυλίωσης και επιπλέον έχουν πείρα και θεωρητικό υπόβαθρο (γνώσεις) για τη διαδικασία της δακτυλίωσης και τη συμπεριφορά των υπό δακτυλίωση πτηνών, ώστε να ελαχιστοποιούνται τα προβλήματα κατά τις διάφορες φάσεις της σύλληψης και δακτυλίωσης.
Στην χώρα μας, οι δακτυλιωτές λαμβάνουν την ειδική άδεια σύλληψης και δακτυλίωσης από τη Γενική Διεύθυνση Δασών του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και είναι σε συνεχή συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Δακτυλίωσης Πτηνών (ΕΚΔΕ). Το ΕΚΔΕ έχει το γενικό συντονισμό και συνεργάζεται, υπό μορφή ανταλλαγής πληροφοριών και πρακτικών, με τα άλλα διεθνή κέντρα δακτυλίωσης σε παγκόσμιο επίπεδο.
Το γενικό συντονισμό όλων των Ευρωπαϊκών Εθνικών Κέντρων Δακτυλίωσης Πτηνών τον έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση Δακτυλίωσης Πτηνών, γνωστή με το όνομα EURING, με έδρα την Ολλανδία. Στην ίδια χώρα υπάρχει και η Τράπεζα Διεθνούς Πληροφόρησης για τη Δακτυλίωση των Πτηνών από κράτη μέλη της ΕURING, γνωστή ως GIURING Data Bank.
Στο εξωτερικό τα πουλιά που πρόκειται να δακτυλιωθούν συλλαμβάνονται είτε με γιαπωνέζικα δίχτυα (για τη σύλληψη μικρών πουλιών, μερικές φορές συμπεριλαμβανομένης και της μπεκάτσας), είτε με μικρές συρμάτινες παγίδες (για την σύλληψη κυρίως εδαφόβιων πουλιών), είτε μεμονωμένα από φωλιές, χρησιμοποιώντας σκύλους δείκτες, που σημαίνει ότι συλλαμβάνονται ελάχιστα σε αριθμό για ένα τόσο σοβαρό σκοπό.
Η Ελλάδα αποτελεί ίσως τον ιδανικότερο τόπο για δακτυλιωσεις πουλιών, καθόσον αποτελείτο σταυροδρόμι των πουλιών της Ευρώπης κατά την διάρκεια των μεταναστευτικών τους ταξιδιών από και προς την Αφρική. Ειδικότερα τα νησιά μας δέχονται κάθε χρόνο εκατομμύρια πουλιά, εκ των οποίων ορισμένα είδη παραμένουν ολόκληρο το χειμώνα.
Συγκεκριμένα, στη Χίο από αρχές του Αυγούστου αρχίζουν να περνούν οι αετομάχοι και πολλά άλλα είδη μικρών πουλιών.
Γύρω στις 10 Σεπτεμβρίου αρχίζουν οι πούλες και τα σουιτάκια. Από τα τέλη του ίδιου μήνα και ολόκληρο τον Οκτώβρη τα φλώρια, ενώ από τις 10 Οκτώβρη, με τους πρώτους βοριάδες, οι τσίχλες, τα κοτσύφια, οι γερακίνες. Αντίθετα με τα άλλα πουλιά, τα παραπάνω τα μόνα, μαζί με την μπεκάτσα, που διαχειμάζουν σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο.
Ο τρόπος σύλληψης των πουλιών, ειδικά στα νησιά,
είναι ευκολότατος αν και παράνομος με τις ξόβεργες.
Τα δε φλώρια μπορούν να αιχμαλωτιστούν με τις λεγόμενες άρες (δίχτυα). Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά το διάστημα της κατοχής τα πουλιά αυτά είχαν λύσει το επισιτιστικό πρόβλημα ειδικά στην νότια χωρά της Χίου. Συγκεκριμένα στη νότια χώρα, συμφωνά με διηγήσεις, υπήρχαν «αρατζήδες».
Αυτοί συνελάμβαναντα πουλιά μετά δίχτυα (την άρα), που έπιαναν 500 φλώρια την ημέρα και χιλιάδες τσίχλες, κοτσύφια, γερακίνες. Οι τσίχλες και τα κοτσύφια τους χειμωνιάτικους μήνες έβρισκαν καταφύγιο στα περιβόλια. Με το δυνατό κρύο κοιμούνταν στα κάτω κλαδιά των δένδρων έτσι όλοι οι κάτοικοι του Κάμπου έβγαιναν στο λεγόμενο πυροφάνι με συνέπεια να τα πιάνουν πολύ εύκολα με τα χέρια, με την βοήθεια ενός φαναριού.
Εκτός από τα προαναφερθέντα πουλιά υπάρχουν και άλλα τα οποία μένουν στο νησί της Χίου για μια βραδιά μόνο. Ένας από αυτούς τους μονοήμερους επισκέπτες είναι και το μικροσκοπικό σουιτάκι κάνει δε μια από τις θεαματικότερες αναχωρήσεις. Ένα θέαμα πρωτοφανές, που δυστυχώς μόνο λίγοι το έχουν δει.
Τα μικροσκοπικά αυτά πουλάκια κατά το ηλιοβασίλεμα μαζεύονται κατά χιλιάδες στα παράλια στα
Γρύδια, κυρίως όμως στα Δότια, στη λεγόμενη Ουρά. Εκεί μόλις σηκωθούν τα πρώτα σουιτάκια ακολουθούν δεκάδες, εκατοντάδες, στο τέλος ίσως και χιλιάδες. Τα βλέπει κανείς να χάνονται προς το πέλαγος.
Φοβισμένα όμως, επιστρέφουν πίσω. Αυτό γίνεται μια, δυο, τρεις, ίσως τέσσερις φορές. Την τελευταία όμως χάνονται στον ορίζοντα για πάντα.
Κάθε φορά που επιστρέφουν, σε κάθε κλαδάκι, κάθονται δεκάδες. Πρέπει να σημειωθεί ότι επειδή αυτό γίνεται το ηλιοβασίλεμα, για να συλληφθούν 500 -1.000 πουλάκια με την βοήθεια των ξόβεργων δεν υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα, πρέπει όμως οι δακτυλιωτές να γνωρίζουν καλά τα μονοπάτια μέσα στο σκοτάδι. Διότι εκτός από το ότι η διαδρομή είναι δύσκολη, είναι και μεγάλη. Οπωσδήποτε η εργασία γίνεται τη νύχτα με την βοήθεια λάμπας Ιυχ και διανυκτέρευση στην ύπαιθρο, σε σκηνή.
Αφετηρία στις εργασίες αυτού του συνεργείου θα δώσει πρώτα ο Αετομάχος, κατόπιν όλα τα μικρόπουλα ] και θα τελειώσει με τις τσίχλες και τα κοτσύφια στα περιβόλια έως το τέλος του χειμώνα.
Υπάρχει άραγε περίπτωση ανεύρεσης
δακτυλιωμένων πουλιών
Ο Ιωάννης Κοκκινάκης, Πρόεδρος της Φιλοδασικής Ενώσεως Χίου, σε άρθρο της τοπικής εφημερίδας «Πολίτης» της Χίου, περιγράφει την εμπειρία του: «Ένας γνωστός μου, που κάθε χρόνο κάνει διακοπές στα Ψαρά, μου έδειξε ένα δακτυλίδι που τυχαία βρήκε τοποθετημένο οε ένα νεκρό πουλί, το λεγόμενο κιτρινοπούλι (Οriolus oriolus ). Το έστειλα στην χαραγμένη πάνω σε αυτό διεύθυνση και σε λίγες μέρες έλαβα απάντηση με το ιστορικού του πουλιού. Το είπα αργότερα σε κάποια συγκέντρωση και κάποιος μου έφερε την επόμενη χρονιά ένα σουιτάκι με δακτυλίδι. Διάβασα τη διεύθυνση αποστολής με τη βοήθεια ενός μεγεθυντικού φακού. Έγραφε: «Stacia Bukovo Koran». Το πουλί αυτό το απελευθερώσαμε. Ήταν και αυτό δακτυλιωμένο στην Πολωνία σε ένα διαφορετικό σταθμό από τον προηγούμενο»
Με δεδομένο λοιπόν ότι δύο δακτυλιωμένα πουλιά βρέθηκαν από την μακρινή Πολωνία στη Χίο και γνωρίζοντας ότι κατά διαστήματα παραδίδονται δακτυλίδια πουλιών στο Δασαρχείο Χίου, πιστεύουμε ότι η Χίος μπορεί να αποτελέσει μια πολύ καλή βάση για ένα σταθμό δακτυλίωσης πουλιών.
Παράλληλα, το γεγονός ότι η Χίος αποτελεί ένα σταθμό στο αποδημητικό ταξίδι των πουλιών, καθώς επίσης και ότι ένας τέτοιος σταθμός μπορεί να υποστηριχθεί και να βοηθηθεί από ντόπιους που έχουν γνώση πάνω στο θέμα αλλά και από όλους τους φυσιολάτρες, διευκολύνει κατά πολύ την έρευνα που επιχειρείται με την μέθοδο της δακτυλίωσης.
Initial
Back
