Η μετάδοση του ιού γίνεται από τα οικόσιτα
του D G. McNeil JR
The New York Times
(Μάρτιος 2006)
Το φονικό στέλεχος της γρίπης των πτηνών, το διαβόητο Η5Ν1, επί του παρόντος δεν απειλεί την ανθρωπότητα. Απειλεί όμως τα πτηνά, στα οποία έχει ήδη προκαλέσει τον όλεθρο. «Αν ήσασταν κοτόπουλο, θα γνωρίζατε ότι η πανδημία έχει ήδη φτάσει», λέει η δρ. Τζ. Γκερμπερντινγκ, διευθύντρια των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών στις ΗΠΑ. Μάλλον έχει δίκιο.
Περισσότερα από 200 εκατ. οικόσιτα πουλερικά πέθαναν από τη γρίπη ή θανατώθηκαν από φορείς δημόσιας υγείας στην προσπάθεια ελέγχου της νόσου. Είναι, όμως, η γρίπη απειλή για όλα τα πτηνά;
Το αμερικανικό Εθνικό Κέντρο Υγείας Άγριας Ζωής έχει καταγράψει 87 είδη
πτηνών που προσβλήθηκαν από τον ιό σε Ασία, Αφρική και Ευρώπη. Ανάμεσα τους σπίνοι, αετοί και ερωδιοί. Σε κάθε περίπτωση, όμως, οι λοιμώξεις ήταν περιστασιακές.
Πρέπει δε να έχουμε κατά νου ότι, ναι μεν ο Η5Ν1 μπορεί να αποδεκατίσει εντός ωρών χιλιάδες κοτόπουλα, σε ότι αφορά όμως, τα άγρια πτηνά, δεν έχει μέχρι στιγμής αναφερθεί ανάλογο φαινόμενο.
Κανένα είδος άγριων πτηνών δεν κινδυνεύει με αφανισμό εξαιτίας του Η5Ν1.
Υπάρχουν τουλάχιστον 15 στελέχη γρίπης των πτηνών και οι αγριόπαπιες είναι πάντα οι ξενιστές τους. Ο ιός απελευθερώνεται στο περιβάλλον με τα κόπρανα, που παραμένουν στο νερό και μεταβάλλουν τους αρκτικούς βιότοπους σε εκτροφεία γρίπης.
Τα περισσότερα αποδημητικά πτηνά διαθέτουν αντισώματα για τα περισσότερα στελέχη του ιού . Όταν , όμως , νέος ιός τρυπώνει τρυπώσει σε πτηνοτροφείο μεταδίδεται με την ταχύτητα της φωτιάς από πτηνό σε πτηνό. Σε κάθε νέο κρούσμα, ο ιός υφίσταται κάποια μετάλλαξη, και σε κάποιες περιπτώσεις αποκτά χαρακτηριστικά φονιά, όπως έγινε το 1918.
Ο μεταλλαγμένος ιός μπορεί να μολύνει τα αποδημητικά πτηνά, που σταθμεύουν για να ξαποστάσουν σε ορυζώνες ή λίμνες, τις οποίες χρησιμοποιούν τα οικόσιτα πτηνά. Αλλά και τότε, η διάδοση του φονικού ιού θα περιοριστεί διότι προφανώς τα ημιθανή αποδημητικά πτηνά δεν μπορούν να πετάξουν μακριά. Ίσως αυτό εξηγεί την παράδοξη πορεία του ιού σήμερα.
Μια άλλη οδός μετάδοσης είναι η εμπορία νεοσσών. Στη Νιγηρία, λόγω χάρη, όπου εμφανίστηκε το Η5Ν1 γινόταν εισαγωγή νεοσσών από Κίνα και Τουρκία, που είχαν πληγεί από τη γρίπη.
Μαζικοί θάνατοι άγριων πτηνών παρατηρήθηκαν σε Αζερμπαϊτζάν και Γερμανία, ενώ την Ιταλία στη Σουηδία βρέθηκαν μερικοί μολυσμένοι νεκροί κύκνοι. Ωστόσο, υδρόβια πτηνά που ζουν στους ίδιους βιότοπους παραμένουν υγιή.
Τα περισσότερα από τα νεκρά άγρια πτηνά ήταν κύκνοι Cygnus olor , που συνήθως πετούν πάνω από την Ευρώπη, ακολουθώντας τη διατροφική τους αλυσίδα.
Ίσως, λοιπόν, να προσβλήθηκαν από τα μολυσμένα οικόσιτα πτηνά στην Τουρκία ή στη Ρουμανία.
Μεγαλύτερη απειλή για τα ζώα αποτέλεσαν οι πανικόβλητοι Ρουμάνοι χωρικοί που τα αποτελείωναν όπου τα έβρισκαν.
Μέχρι στιγμής βρέθηκαν μολυσμένα πτηνά στη Βόρεια ή Νότια Αμερική. Οι αρχές στο Χονγκ Κονγκ, την Ιαπωνία, την Νότια Κορέα, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία εξέτασαν χιλιάδες αποδημητικά πτηνά την τελευταία διετία και δε διαπίστωσαν ούτε μια μόλυνση.
Από την άλλη, λοιμωξιολόγοι από την Ασία και την Κίνα εξέτασαν δείγματα από 13 χιλιάδες αγριόπαπιες στους βάλτους του Χονγκ Κονγκ και της ανατολικής Κίνας και 51 χιλιάδες πάπιες σε κινέζικες αγορές.
Όπως διαπιστώθηκε πάπιες που έμοιαζαν υγιείς μετέδιδαν ιό, φονικό για τα οικόσιτα πτηνά.
Άλλωστε, τα στελέχη του Η5Ν1 απέκτησαν τόσο σαφή τοπικά χαρακτηριστικά ώστε οι ερευνητές θεωρούν ότι η μετάδοση γίνεται μεταξύ οικόσιτων πτηνών- από πτηνοτροφείο σε πτηνοτροφείο- και όχι από τα άγρια πτηνά.