Όταν εισάγονται μη γηγενή είδη πανίδας και χλωρίδας σε ένα τοπικό οικοσύστημα, οι συνέπειες μπορεί να είναι καταστροφικές. Τα είδη αυτά, που ταξινομούνται ως επεκτατικά αλλόχθονα είδη (ΕΑΕ), μπορεί να προκαλέσουν την εξαφάνιση γηγενών φυτών και ζώων, να έχουν σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις και να λειτουργήσουν ως φορείς ασθενειών.
Οι τοπικές οικονομίες καταπονούνται καθώς οι άνθρωποι προσπαθούν να ελαχιστοποιήσουν τον αντίκτυπο των ΕΑΕ στη γεωργία, στην αλιεία και στις υποδομές.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναπτύσσει μια στρατηγική για την αντιμετώπιση των ΕΑΕ και των προβλημάτων που δημιουργούν.

Myocastor coypus (μυοκάστορας) © Aurelio PerroneΤα επεκτατικά αλλόχθονα είδη θεωρούνται τεράστια απειλή για τη βιοποικιλότητα, παρόμοια με την απώλεια των οικοτόπων και τις κλιματικές αλλαγές. Σύμφωνα με μια μελέτη το πρόβλημα είναι οξύτατο: οι συνδυασμένες ετήσιες οικονομικές και περιβαλλοντικές ζημίες εξαιτίας της παρουσίας ΕΑΕ στο Ηνωμένο Βασίλειο, στις ΗΠΑ, στη Νότια Αφρική, στην Ινδία και στη Βραζιλία φτάνουν τα US$330 δισ. περίπου.

Η βιοποικιλότητα κινδυνεύει

Το υψηλό κόστος είναι αποτέλεσμα των εκτεταμένων ζημιών που προκαλούν αυτά τα επεκτατικά είδη. Σε περιβαλλοντικούς όρους, ένα ΕΑΕ μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη βιοποικιλότητα μεταβάλλοντας τα τοπικά τροφικά δίκτυα – το πολύπλοκο δίκτυο αλληλεπιδράσεων μεταξύ των διαφόρων οργανισμών – και στερώντας από τα γηγενή είδη χώρο και τροφή.
Τέτοια είδη μπορούν να λειτουργήσουν ως ξενιστές για διάφορα παράσιτα και παθογόνους μικροοργανισμούς, ακόμα και να εισαγάγουν τοξίνες σε τοπικά οικοσυστήματα. Τα ΕΑΕ μπορούν να οδηγήσουν φυτά και ζώα της περιοχής στο χείλος της εξαφάνισης και περιστασιακά διασταυρώνονται με τοπικά είδη.

«Τα επεκτατικά αλλόχθονα είδη θεωρούνται τεράστια απειλή για τη βιοποικιλότητα.»

Παρόλο που οι άνθρωποι εισήγαγαν με επιτυχία πολλά χρήσιμα μη γηγενή είδη στην Ευρώπη, όπως την πατάτα, το καλαμπόκι και την ντομάτα, πολλά άλλα παραδείγματα φανερώνουν πόσο επικίνδυνη μπορεί να γίνει αυτή η πρακτική.
Η περίπτωση του Caulerpa taxifolia, της επεκτατικής φύκης που μάλλον απελευθερώθηκε από το Ωκεανογραφικό Μουσείο του Μονακό το 1984, είναι καλά τεκμηριωμένη και το πυκνό στρώμα που σχηματίζει προκάλεσε σημαντική απώλεια βιοποικιλότητας σε ολόκληρη τη Μεσόγειο.
Οι κτενοφόρες μέδουσες, γηγενείς στην αμερικανική ακτή του Ατλαντικού, έφτασαν στη Μαύρη Θάλασσα στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όπου προκάλεσαν καταστροφή στο οικοσύστημα.
Σύμφωνα με μια έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, για κάποια περίοδο τη δεκαετία του 1990 αποτελούσαν το 90% της συνολικής βιομάζας της θάλασσας αυτής.

Οικονομικό κόστος

Μαζί με το περιβάλλον μπορεί να πληγούν οι κάτοικοι και οι οικονομίες της περιοχής. Τα νέα είδη μπορεί να έχουν επιπτώσεις στην υγεία εισάγοντας αλλεργιογόνα και ασθένειες.
Το κόστος αποτροπής, ελέγχου και εξάλειψης των πλέον ζημιογόνων επεκτατικών ειδών μπορεί να ανέρχεται σε εκατομμύρια.
Στη Γερμανία, για παράδειγμα, η αποκατάσταση των βλαβών που προκλήθηκαν σε ποτάμιες όχθες και αναχώματα από μοσχοποντικούς και εξωτικά φυτά όπως το πολύγονο και το γιγαντιαίο ηράκλειο το σφονδύλιο ( Heracleum mantegazzianum) κοστίζει περίπου 44 εκατ. € το χρόνο.

Η σταθερή αύξηση του διεθνούς και του ευρωπαϊκού εμπορίου σημαίνει ότι η απειλή που αντιπροσωπεύουν τα ΕΑΕ μπορεί επίσης να αυξηθεί.
Εξάλλου το ζήτημα πρέπει να εξεταστεί μέσα σε ένα γενικότερο πλαίσιο, καθώς τα τοπικά οικοσυστήματα αντιμετωπίζουν και άλλες απειλές που σχετίζονται με τις κλιματικές αλλαγές, την καταστροφή των οικοτόπων, την υπερεκμετάλλευση και τη μόλυνση.

Η ΕΕ αντιλαμβάνεται την ανάγκη για δράση. Το έκτο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον (2002-2012) προσδιορίζει τα αλλόχθονα είδη ως τομέα προτεραιότητας, ενώ εμφανίζονται επίσης στην πρόσφατη ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Η ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας έως το 2010 και μετέπειτα».

Η Επιτροπή σχεδιάζει να αναπτύξει μια ευρωπαϊκή στρατηγική για τα ΕΑΕ μέσα στα επόμενα χρόνια. Έχουν ήδη ξεκινήσει συνομιλίες με τα κράτη μέλη για την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθηθεί.
Οι διαβουλεύσεις θα καλύψουν θέματα όπως ο ορισμός των επεκτατικών αλλόχθονων ειδών, η ανάγκη για νέα μέσα πολιτικής και η διενέργεια αξιολογήσεων κινδύνου για να προσδιοριστούν τα είδη που αντιπροσωπεύουν τη μεγαλύτερη απειλή.

Πηγή : Ευρωπαική ένωση.