του Παναγιώτη Καμπουρογλου
Τεχνολόγου Δασοπονίας
Οταν έπεσαν στα χέρια μου οι πρώτοι νόμοι που φτιάχτηκαν για να βάλουν μια τάξη στο κυνήγι στην προπολεμική Ελλάδα μου ήρθαν αμέσως στο νου τα λόγια ενός παλιού δασικού που μου είχε πει; "Όσο περνάνε τα χρόνια Παναγιώτη, οι νόμοι πάνε ολοένα προς το χειρότερο...".
Εγώ τότε σάστισα και, περισσότερο από αμηχανία παρά από γνώση, κούνησα το κεφάλι μου συγκαταβατικά. Δεν ήξερα αν αυτή η θλιβερή διαπίστωση ήταν το προϊόν μιας νοσταλγικής ανάμνησης μιας άλλης εποχής ή αν ήτανε απλά το καταστάλαγμα της μεγάλης εμπειρίας που είχε αυτός ο άνθρωπος με τους νόμους και την ελληνική πραγματικότητα.
Αν και χρειάσθηκε να περάσουν αρκετά χρόνια από τότε και να ασχοληθώ και εγώ επαγγελματικά με τη χαρτούρατης δασικής νομοθεσίας, τελικά κατάλαβα πόσο δίκιο είχε.
Οι νόμοι ψη-φιζόντουσαν, ερχόντουσαν και φεύγανε, όχι για να συμπληρώσουν ο ένας τον άλλο και να διορθώσουν κάτι το στραβό, αλλά για να καταργήσουν, να περιπλέξουν και τελικά να ακυρώσουν την ίδια τους την υπόσταση μέσα από μια σύγχυση που επέφεραν άνευ προηγουμένου.
Οι πολιτικές ανακατατάξεις και η αστάθεια του αιώνα που πέρασε, θα έλεγε κανείς πως οδήγησαν σε μια πολυνομία τόσο παράφωνη που καθιστούσε την εφαρμογή των όποιων νόμων και την τιμωρία των παραβατών έναν, συχνά άλυτο, γόρδιο δεσμό. Εκείνοι οι πρώτοι νόμοι για το κυνήγι, όμως, που ψηφίσθηκαν από το νεοελληνικό κράτος, έστω και καθυστερημένα, δεν ήτανε έτσι.
Δεν έθεταν μόνον τις βάσεις και το πλαίσιο μέσα στο οποίο ακόμη και σήμερα κυνηγάμε αλλά περιελάμβαναν και καινοτόμες διατάξεις μερικές από τις οποίες είμαι βέβαιος ότι τις ονειρεύονται πολλοί κυνηγοί.
Αναμφίβολα, πολλοί νέοι μας θα ζήλευαν μια διάταξη νόμου που θα τους έδινε άδεια κυνηγίου από τα 16 τους χρόνια και θα τους επέτρεπε από τα 14 μέχρι τα 16 να κυνηγούν κάτω από την επιτήρηση των γονιών τους.
Κι αυτό δεν είναι όνειρο θερινής νυχτός αλλά το άρθρο 21 1,του Ν.4173 "περίΔασικού Κωδικός" που ψηφίσθηκε τον Ιούνιο του 1929 από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Παύλο Κουντουριώτη επί δημοκρατικής κυβερνήσεως Ελευθερίου Βενιζέλου.
Για να γίνουμε πιο ακριβής, αξίζει να δούμε την παρ.2. αυτού του άρθρου που καθορίζει τα 16 χρόνια ως όριο ηλικίας για την απόκτηση της κυνηγετικής αδείας και κατόπιν εξειδικεύεται ως εξής
Άδεια κυνηγίου δια νεωτέρους των 16 αλλ' ουχί και των 14 ετών συμπεριλαμβανομένων, δίδονται μόνον εις τους γονείς ή κηδεμόνας αυτών, τη συνοδεία των οποίων και μόνον επιτρέπεται εις αυτούς η θήρα".
Ίσως κάποιοι από εμάς να θεωρήσουν εξαιρετικά παρακινδυνευμένη μια τέτοια διάταξη.
Αν θυμηθούν όμως τα πρώτα τους βήματα στο κυνήγι και τα συναισθήματα που ένοιωθαν όταν ήταν 16 και 17 χρονών, εκείνα τα χρόνια που κυνηγούσαν παράνομα κάποιες μέρες ή ξεκλέβανε για λίγο και κρατούσαν το όπλο του πατέρα τους στα κοινά τους κυνήγια, είμαι σίγουρος ότι θα άλλαζαν άποψη.
Άλλωστε, ας αναλογιστούμε τι είδους παιδεία θέλουμε για τους νέους κυνηγούς.
Θέλουμε αυτούς που από τα μικρά τους χρόνια μαθήτευσαν πρακτικά στη σωστή χρήση του όπλου και στους γραπτούς και άγραφους κανόνες του κυνηγίου κοντά σε κάποιον ώριμο και έμπειρο κυνηγό, ή θέλουμε αυτούς που βαρέθηκαν να κάθονται με τις ώρες στο καφενείο του χωριού τους και μια ωραία μέρα αποφάσισαν, έτσι για πλάκα, να βγάλουνε μια κυνηγετική άδεια μέσα από μια τυπική διαδικασία και να αρχίσουν να τουφεκάνε ότι πετάει ελλείψει άλλης μορφής διασκεδάσεως;
Η απάντηση νομίζω ότι είναι προφανής.
Αυτό που δεν είναι προφανές είναι για ποιο λόγο η παραπάνω διάταξη εξαφανίζεται από τη δασική νομοθεσία λίγα χρόνια μετά και ο Αναγκαστικός Νόμος υπ' αριθμ. 1926 "Περί θήρας" του 1939, ο πρώτος, και δυστυχώς ο τελευταίος νόμος που φτιάχτηκε αποκλειστικά για το κυνήγι, δεν περιελάμβανε τίποτε ανάλογο.
"Προτάσεις του Ημετέρου Υπουργικού Συμβουλίου, απεφασίσαμεν και διατάσσομεν".
Με αυτή τη φράση για εισαγωγή το όριο ηλικίας για την απόκτηση της κυνηγετικής αδείας πάει στα 18 χρόνια και οι πιτσιρικάδες που λάτρεψαν το κυνήγι εξοβελίζονται οριστικά έκτοτε στην παρανομία.
Φαίνεται πως η κυβέρνηση του Ιωάννη Μεταξά θεώρησε περιττό ή παρακινδυνευμένο να διατηρήσει την παλαιά διάταξη σε ισχύ, κάτι που δεν νομίζω ότι εκπλήσσει καθόλου, αφού άλλωστε το ίδιο θεώρησαν και όλες οι μετέπειτα κυβερνήσεις μέχρι τις μέρες μας.
Ωστόσο, η ανάγκη της πρακτικής εκμάθησης των νέων κυνηγών μέσα από κάποιο χρονικό διάστημα μαθητείας δεν έπαψε ποτέ να υπάρχει και σήμερα, ίσως να έχουν ωριμάσει οι συνθήκες ώστε να γίνει πραγματικότητα, αν βέβαια υπάρξει κάποιος τολμηρός να επαναφέρει, με άλλη νομική φόρμουλα φυσικά, αυτό το παλαιό αίτημα των κυνηγών.
Γιατί όλα αυτά δεν ήταν παρά η υλοποίηση των αιτημάτων των τότε κυνηγετικών σωματείων, των τότε κυνηγών που είχαν την θέληση και την επιρροή να τα πραγματοποιήσουν. Δεν χρειάζεται να διαβάσει κανείς να κυνηγετικά περιοδικά της εποχής για να πεισθεί για αυτό.
(Οι σελίδες τους συχνά πυκνά φιλοξενούν τις συζητήσεις από κυνηγετικές συναντήσεις όπου παρουσία των Υπουργών γινόντουσαν όλες οι απαραίτητες ζυμώσεις και προτάσεις). Αρκεί μια προσεκτική ματιά στις διατάξεις που θεσπίζουν αυτοί οι πρώτοι νόμοι για να γίνει "-ηλίου φαεινότερων" ότι εμπεριέχουν τη γνώση και την εμπειρία που μόνον οι κυνηγοί κατείχαν.
Το κυνήγι με το άρθρο 205 του Δασικού Κώδικα του 1929 επιτρέπεται να ασκείται μόνον διά πυροβόλου όπλου, μια ρύθμιση στην οποία με τον επόμενο νόμο περί θήρας του 1939 προστέθηκε και το κυνηγετικό μαχαίρι. Κανένα άλλο μέσο δεν επιτρέπεται.
"Απαγορεύεται η τοποθέτηση και η χρήση παγίδων, κλωβών, διχτύων, βρόχων, αγκίστρων, ιξοβεργών, λίθινων πλακών, φώτων ελκυστικών ή άλλων αναλόγων μέσων και οργάνων σκοπόν εχόντων την σύλληψιν ή καταστροφήντων ζώων και πτηνών". Είναι εντυπωσιακό πως ο νομοθέτης πρόβλεψε την εφευρετικότητα του Έλληνα και έβαλε τη γενική απαγόρευση "...ή
άλλων αναλόγων μέσων και οργάνων..." ήδη τόσα χρόνια πριν.
Ακόμη και η εμπορία μάλιστα αυτών των οργάνων μπορούσε να απαγορευθεί με απόφαση του Υπουργού Γεωργίας σε όλο το κράτος.
Ίσως εάν έμενε σε ισχύ αυτούσιο το παραπάνω άρθρο από το 1929, να μην χρειαζότανε νομοθετική ρύθμιση και να είχε αμέσως απαγορευθεί η εμπορία των κασετοφώνων των μιμητικών φωνών και να μην είχαν προλάβει να διαδοθούν με τις καταστρεπτικές συνέπειες που όλοι γνωρίζουμε. Λέμε, ίσως...
Αλλά ας επανέλθουμε.
Με το άρθρο 201 του πρώτου Δασικού Κώδικα του 1929 καθορίζεται ως χώρος άσκησης του κυνηγίου όλη η επικράτεια της Χώρας, εκτός των απαγορευμένων περιοχών που για κάποιους λόγους καθορίζονται στη συνέχεια του νόμου.
Απαγορεύεται το κυνήγι εντός των πόλεων, των χωριών και των καλλιεργημένων εκτάσεων (αμπελώνων, αθέριστων λειμώνων κ.τ.λ.) και έτσι στην ουσία ο άγραφος νόμος που πάντοτε ίσχυε και επέβαλλε την προστασία των καλλιεργειών από το τσαλαπάτημα των κυνηγών και των σκύλων τους γίνεται και νόμος του Κράτους.
Κι αυτή η ρύθμιση δεν είναι η μόνη που έλκει την καταγωγή της από ότι άγραφο ίσχυε μέχρι τότε.
Αντίθετα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι σχεδόν όλες οι ρυθμίσεις που προβλέπονται από αυτούς τους νόμους είναι η μεταφορά του άγραφου δικαίου που διέπει το κυνήγι στους γραπτούς κανόνες του νεοελληνικού κράτους.
Είναι χαρακτηριστικό το άρθρο 202 του παραπάνω Δασικού κώδικα σύμφωνα με το οποίο το κυνήγι δεν μπορεί από κανέναν και για κανένα λόγο να απαγορευθεί σε εκτάσεις "είτε επί νήσων, είτε επί στερεάς, όπου ανέκαθεν κατά την καθοδόντων κατά το φθινόπωρο, σταθμεύουν αθρόως όρτυγες και τρυγόνες και όπου ανέκαθεν η θήρα αυτών ασκείται ελευθέρως, είτε ιδιωτικοί είναι αύται, είτε κοινοτικοί ή δημόσιαι.
Η υπό των ιδιοκτητών περίφραξις των εκτάσεων τούτων προς αποκλειοτικήν νομήντου δικαιώματος της θήρας απαγορεύεται αιρουμενων και των ήδη υφισταμένων περιφραγμάτων ή τυχού άλλων εμποδίων".
Με άλλα λόγια δηλαδή ακόμη και εάν είχε φράξει κάποιος το κτήμα του για να κυνηγάει μόνος τους τα ορτυκοτρύγονα θα έπρεπε αμέσως να χαλάσει την περίφραξη και να επιτρέψει σε όλους να κυνηγούν μέσα σε αυτό γιατί αλλιώς παραβίαζε τον νόμο!
Ίσως να φανώ λίγο ακραίος αλλά προσωπικά τουλάχιστον ομολογώ ότι δεν γνωρίζω άλλον πιο δημοκρατικό νόμο του Κράτους.
Καταβαραθρώνει την έννοια της ιδιοκτησίας επιβάλλοντας το γκρέμισμα της μάνδρας και εφαρμόζει με τέτοιο ακριβοδίκαιο τρόπο τις αρχές της ισότητας και της κοινοκτημοσύνης που όμοια εφαρμογή αυτών των αρχών στην πράξη δεν απαντάται ούτε στα πρώην κομμουνιστικά καθεστώτα παρά μόνο στις πρωτόγονες κοινωνίες των κυνηγετικών φυλών.
Κι ο νόμος αυτός δεν φτιάχτηκε φυσικά τυχαία. Αυτή ήτανε η επιταγή του άγραφου κυνηγετικού δικαίου που πάντοτε ίσχυε και που ήθελε ελεύθερη την κάρπωση των άγριων ζώων και ειδικά των αποδημητικών πουλιών από την εκμετάλλευση των οποίων δεν αποκλείεται κανένας.
Όμοια διάταξη περιελάμβανε και ο Νόμος περί θήρας του 1939 με ελαφρά αλλαγμένη τη διατύπωση και η ουσία αυτής της ρύθμισης συνέχισε να ισχύει μέχρι σήμερα χωρίς να γράφεται τα τελευταία χρόνια ξεκάθαρα η παραπάνω απαγόρευση.
Πέρα από τις παραπάνω καινοτομίες όμως αξίζει να σταθούμε σε ορισμένες ακόμη ρυθμίσεις που έθεσαν το πλαίσιο του κυνηγίου
στην Ελλάδα, το οποίο ισχύει μέχρι σήμερα. Με το άρθρο 206 καθορίζεται ο χρόνος θήρας και "η θήρα απαγορεύεται εντελώς από 1ης Μαρτίου μέχρι 16ης Αυγούστου εκάστου έτους".
Βέβαια, οφείλουμε να παραδεχθούμε ότι η λέξη "εντελώς" στην παραπάνω φράση, μια λέξη η οποία ασφαλώς είναι πλεονασμός δίπλα στο απαγορεύεται, ίσως καινά υποκρύπτει μια αναμφίβολα υπαρκτή αδυναμία εφαρμογής στην πράξη πολλών ρυθμίσεων.
Πάντως, όπως και να έχει το πράγμα, ο ίδιος νόμος ορίζει ότι κατ' εξαίρεση μπορεί να επιτραπεί το κυνήγι των υδροβίων πτηνών μετά από Απόφαση του Υπουργού Γεωργίας από την 16 Μαρτίου μέχρι 30 Απριλίου και το κυνήγι των τρυγονιών επί ένα μήνα όχι πέραν την 15 Μαΐου εκάστου έτους με βάση το ίδιο άρθρο. Αυτές οι εξαιρέσεις, όμως, παύουν να ισχύουν με το νόμο περί θήρας του 1939 ξεσηκώνοντας μεγάλες αντιδράσεις στην προπολεμική Ελλάδα.
Τα επιτρεπόμενα θηράματα με το άρθρο 209 καθορίζονται σχεδόν όλα τα άγρια ζώα πλην του Ελαφιού, του Ζαρκαδιού, του Αιγά-γρου, του Αγριοπετεινού και Φασιανού που προστατεύονται τουλάχιστον τυπικά, άσχετα
Initial
Back
