Μέγεθος. 17-20 εκ ,Βάρος. 200-250 γρ ,Ανοιγμα φτερούγων 32-35 εκ
Τα πόδια του είναι κοντά και οι γάμπες του έχουν χρώμα καφέ κίτρινο σκούρο, ενώ το στήθος του είναι χρωματισμένο με τα ίδια χρώματα , σε έντονες και απαλότερες αποχρώσεις. Το φτέρωμα του σώματος του είναι διακοσμημένο με πινελιές άσπρες, που σπάζουν την μονοτονία των αποχρώσεων του καφέ και του κίτρινου.Η ουρά είναι μικρή, ενώ το κεφάλι του μοιάζει με εκείνο του νεοσσού κοτόπουλου.
Το ορτύκι συχνάζει κυρίως σε περιοχές με χαμηλή βλάστηση, σε χώρους ανοικτούς με μικρό χορτάρι , ιδιαίτερη προτίμηση στις καλλιεργημένες εκτάσεις με βρώμη, σίκαλη, σιτάρι, σουσάμι, τριφύλλι και στα μποστάνια.

Το ορτύκι συνήθως φωλιάζει σε χωράφια με καλαμπόκι, στάρι και τριφύλλια. Επίσης, το βρίσκουμε σε μικρά καναλάκια με χόρτα που αποτελούν φυσικούς φράκτες. Γενικά, προτιμά ό,τι μπορεί να του προσφέρει καλή κάλυψη στη φωλιά του.
Σε αυτούς του χώρους από την άνοιξη μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού, το ορτύκι ζευγαρώνει, στο έδαφος όπου κάνει και την φωλιά του. Εκεί το θηλυκό γεννά 7-12 αυγά σκουροπράσινου χρώματος με καφές πιτσιλιές.
Εντύπωση προκαλεί το έντονο αίσθημα αναπαραγωγής τους , αφού επιμένουν να Ωοτοκούν 2-3 φορές ,σε περίπτωση που οι φωλιές καταστραφούν για διαφόρους λόγους. Οι εχθροί του πολλοί ,όλα τα αρπακτικά, τα κορακοειδή, τα φίδια, σκαντζόχειροι κ.λ.π.
Τις πολύ ζεστές μέρες του καλοκαιριού, το ορτύκι προτιμά τα δροσερά εδάφη, αλλά όχι και τα πολύ υγρά. Βρίσκει καταφύγιο στις αθέριστες ακόμη καλαμποκιές και βγαίνει στους αγρούς όταν δροσίσει για να φάει. Προτιμά σαλιγκάρια κυρίως , αλλά και σπόρους , έντομα , χορτάρι κ.λ.π. Πατρίδα του μπορεί να θεωρηθεί η Β. Αφρική.

Το κυνήγι του ορτυκιού
Το κυνήγι του ορτυκιού θεωρείται από πολλούς εύκολη υπόθεση, μα σύντομα αντιμετωπίζουν δυσκολίες και αποτυχίες. Το κάθε θήραμα , ανεξάρτητα από το μέγεθος του, έχει τους δικούς του τρόπους άμυνας, δεν υπάρχει εύκολο θήραμα. Το ορτύκι προσφέρει ένα πολύ διασκεδαστικό μοναχικό κυνήγι, με σκυλιά φέρμας. Κάνει πλήθος πονηριές για να ξεφύγει από το σκυλί, μπερδεύοντας τη φωνή του, καθώς τρέχει πολύ γρήγορα, πριν γίνει ένα με το χώμα. Στο πουλί αυτό δεν αρέσει να πετά και όταν αποφασίσει να το κάνει, το ευθύγραμμο πέταγμά του δεν ξεπερνά ποτέ τα 100 μ. Είναι εξαίρετο θήραμα για νέα σκυλιά. Το ορτύκι παραδίνεται πολύ εύκολα στη φέρμα. Η σκόπευσή του δεν είναι δύσκολη αλλά, δεν είναι ούτε και πουλί για αρχάριους.

Το ορτύκι των σταροχώραφων μπορεί να μας ξαφνιάσει με την ζωηρότητα της πτήσης του. Του ρίχνουμε συχνά από κάτω και πίσω. Ο κυνηγός πρέπει να δείξει ιδιαίτερη σύνεση γιατί η σκόπευση συχνά πραγματοποιείται στο ύψος ανθρώπου. Για να αποφύγουμε να λιανίσουμε το πουλί αυτό που είναι πολύ έυθραυστο, είναι σημαντικό να το αφήσουμε να πετάξει καμιά 20αριά μέτρα, πριν τη βολή.

Ανάλογα με την ώρα της μέρας το ορτύκι βρίσκεται σε διάφορα μέρη. Με την πολλή ζέστη αναζητεί προστατευτική κάλυψη σε χορτώδεις καλλιέργιες: τριφύλλι, πατάτες, βίκο, σε χωράφια κοντά σε έλη. Το πρωί και το βράδυ το συναντούμε πιο πολύ μέσα σε καλαμιές όπου αναζητά την τροφή του.

Εδώ τα πράγματα αλλάζουν και τη σκυτάλη παίρνουν τα δίκαννα, πλάγια ή super pose. Πιστεύω ότι είναι τα ιδανικά όπλα γι’ αυτό το μικρό, πολύτιμο θήραμα.
Τα αυτογεμή έχουν κι αυτά το μερίδιό τους, όμως σ’ ένα παραδοσιακό κυνήγι, όπως του ορτυκιού, ένα αυτογεμές ίσως είναι υπερβολή.

Ανεξάρτητα από το όπλο, ο κανόνας είναι ένας:
Κοντές κάννες, 61-66 εκατ. και ανοικτά τσοκ. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το ορτύκι είναι θήραμα με κοντινές βολές και τα μακριά όπλα με σφιχτά τσοκ μόνο προβλήματα μπορούν να προκαλέσουν.
Για όσους θέλουν να κυνηγούν με αυτογεμές, ένα τσοκ 4* θεωρείται η μέση λύση, ενώ για τα δίκαννα υπάρχουν πολλοί συνδυασμοί, π.χ. cyl για την πρώτη και imp. cyl για τη δεύτερη κάννη, αλλά φυσικά μιλάμε πάντα γι’ αυτούς που δεν χρησιμοποιούν φυσίγγια διασποράς, αλλά με μάλλινη τάπα ή συγκεντρωτήρα.

Τα φυσίγγια που θα χρησιμοποιήσουμε στο ορτύκι είναι από 28 έως 32 γραμμάρια σκάγια, που είναι υπεραρκετά γι’ αυτό το μικρό θήραμα. Για τα δίκαννα τα 28-31 γραμμ., ενώ για τα αυτογεμή από 30 έως 32 γραμμ. Το νούμερο των σκαγιών που θα χρησιμοποιήσουμε είναι από 9άρι έως 10άρι, ενώ για κάποιους λίγο πιο υπερβολικούς κυνηγούς συναντάται το 11άρι και το 12άρι.

Ιδιαίτερα προβλήματα δεν υπάρχουν. Πρέπει όμως να προσέξουμε τους σκύλους για να μην έχουμε κάποιο τραυματισμό, αφού είναι πολύ κοντά στο θήραμα, τη χαμηλή ταχύτητα του ορτυκιού που τελικά μας… κοροϊδεύει και πάνω απ’ όλα την προσωπική μας ασφάλεια. Κοινώς, προσοχή στις χαμηλές βολές, ειδικά όταν δεν έχουμε καλό οπτικό πεδίο!

Πώς πρέπει ένας κυνηγός να προετοιμάσει το κυνηγόσκυλό του για το κυνήγι του ορτυκιού;
Το κυνήγι του ορτυκιού και ιδιαίτερα του ντόπιου ορτυκιού είναι από τα πιο δύσκολα κυνήγια για το σκύλο.
Η αναθυμίαση του είναι πάρα πολύ μικρή, τρέχει συνέχεια και οι καιρικές συνθήκες κατά τις οποίες αυτό διεξάγεται το κάνουν ακόμα πιο δύσκολο.
Για αυτό ένα νέο σκυλί το οποίο δεν έχει ξανάκυνηγήσει ντόπια ορτύκια θέλει πολύ προπόνηση, η οποία φθάνει και τους τέσσερις μήνες, για να έρθει η μέρα που θα φερμάρει έναν ικανοποιητικό αριθμό ορτυκιών από το σύνολο των πουλιών τα οποία βρίσκονται στην έκταση που ψάχνει.
Ακόμη και τα έμπειρα κυνηγόσκυλα χρειάζονται μια προπόνηση τουλάχιστον δύο- τριών εβδομάδων.

Παράλληλα ο κυνηγός πρέπει να φροντίσει το τρίχωμα του σκύλου του, να περιορίσει το μήκος του, και ιδιαίτερα στους μεσοδακτύλιους χώρους στο εσωτερικό και εξωτερικό μέρος των αυτιών, στις μασχάλες των δύο μπροστινών ποδιών καθώς και στις φράντζες των δύο πίσω για να αποφύγετε τα συρίγγια τα οποία δημιουργούνται από τα αγανά, αλλά και τους ερεθισμούς του δέρματος οι οποίοι προκαλούνται από τις διαφόρων ειδών κολλιτσίδες.

Επίσης πρέπει μετά από κάθε έξοδο να προσέχει τα μάτια του σκύλου του, διότι αυτήν την εποχή ερεθίζονται πολύ από τους διάφορους σπόρους οι οποίοι κατορθώνουν και τρυπώνουν μεταξύ του δεύτερου βλεφάρου ή βολβού του ματιού. Μπορεί να τα ξεπλύνει με νερό για να φύγουν τα ξένα σώματα και μετά να τους βάλει κάποιο κολλύριο.

Ένα άλλο σημείο το οποίο πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα είναι ο εξαερισμός τον οποίου έχουν  οι κούτες των σκύλων, οποίος πρέπει να είναι όσο το δυνατόν καλύτερος.
Πάρα πολλά σκυλιά πεθαίνουν από θερμοπληξία κάθε χρόνο, ακόμη και μέσα σε αυτοκίνητα με εντελώς ανοιχτά παράθυρα. Επίσης πάντα πρέπει να έχουμε μαζί μας, ενέσεις για την προστασία των σκυλιών μας από τις φόλες και τα δαγκώματα των φιδιών.  

Τι πρέπει να προσέξει ο κάτοχος του νεαρού κυνηγόσκυλου;
Ο κάτοχος του νεαρού κυνηγόσκυλου, πρέπει να προσέξει, ώστε να μην ρίξει απανωτές τουφεκιές, πάνω από το κεφάλι του σκύλου του, δημιουργώντας του πρόβλημα κροτοφοβίας το οποίο μπορεί να μην είχε, να διαλέξει ένα μέρος το οποίο δε θα είχε πολλούς κυνηγούς και σκύλους, ώστε να αποσπάται η προσοχή του σκύλου του, και να φροντίσει να ρίχνει μόνο στα ορτύκια τα οποία φερμάρει σωστά και σταθερά ο σκύλος του και να μην βγάζει πολλούς σκύλους μαζί, διότι όταν κάποιο ορτύκι σκοτωθεί και το πιάσει το νεαρό κυνηγόσκυλο εάν το πλησιάσει κάποιος άλλος σκύλος μπορεί να το φάει γιατί φοβάται να μην του το πάρει.

Πόσες εξόδους πρέπει να κάνει ένας σκύλος πριν την έναρξη και σε τη εδάφη για να ¨ετοιμαστούν¨ τα πέλματα του, τι διάρκεια και τι συχνότητα πρέπει να έχουν αυτά;
Το κυνηγητικό σκυλί πρέπει να προπονείται συνεχώς σε διαφορετικά εδάφη, ακόμη και την κλειστή περίοδο του κυνηγιού κάθε 3-4 μέρες και για αρκετές ώρες τέσσερις πέντε κάθε φορά, ώστε όχι μόνα τα πέλματα αλλά και όλος ο οργανισμός του να βρίσκεται σε καλή κατάσταση. Όταν πλησιάζει η περίοδος που αρχίζει το κυνήγι πρέπει η προπόνηση να γίνεται εντατικότερη και να φθάνει τις(4) τέσσερις φορές την εβδομάδα.

Είναι εύκολη η φέρμα του σκύλου στο ορτύκι;
Η φέρμα του σκύλου στο ορτύκι είναι πολύ δύσκολη, ένας σκύλος ο οποίος φερμάρει τα ντόπια ορτύκια σε απόσταση μισό (1/2) και ενός (1) μέτρου, από τη μύτη του, μπορεί εύκολα να φερμάρει μπεκάτσες ή πέρδικες από είκοσι (20) και τριάντα (30) μέτρα.

Γιατί κάποιοι σκύλοι δυσκολεύονται να βρουν τα χτυπημένα ορτύκια;
Όλοι οι σκύλοι, άλλος περισσότερο άλλος λιγότερο δυσκολεύονται να βρουν τα χτυπημένα ορτύκια και ιδιαίτερα η περισσότερο άπειροι και νευρικοί Αλλά ακόμη και οι έμπειροι θα δυσκολευτούν να βρουν ένα χτυπημένο ορτύκι το οποίο έχει θαφτεί σχεδόν μέσα στα ξερά και ψηλά χόρτα, ή τρέχει πληγωμένο μέσα στο τριφύλλι εβδομήντα (70) εκατοστών ύψους το οποίο είναι μούσκεμα από την υγρασία .
Τα πράγματα γίνονται ακόμα ποιο δύσκολα, όταν τα χτυπημένα πουλιά, είναι δύο (2) ή τρία (3) πεσμένα σε διαφορετικές κατευθύνσεις.

Ποια είναι τα συνηθέστερα λάθη και πως μπορούν να αποφευχθούν;
Το συνηθέστερο λάθος το οποίο μου κάνουν οι κυνηγοί είναι να φωνάζουν και να σφυρίζουν συνεχώς στο σκύλο τους, αποσπώντας τον από τη δουλειά του, και υποβαθμίζοντας κατά αυτό τον τρόπο την αξία του παραγγέλματος.

Τι άλλο συμβουλεύετε τους κυνηγούς με αφορμή της έναρξης της κυνηγετικής περιόδου, για τις πρώτες εξόδους;
Τους συμβουλεύω να έχουν υπομονή, αγάπη, ανεκτικότητα και ψυχραιμία και προς το σκύλο τους και προς τους άλλους συναδέλφους κυνηγούς.

Πηγές
Ενθετο κυνήγι Απογευματινής
Εγκυκλοπαίδειες για θηράματα
Διαδίκτυο Πετρόχειλος