Την ώρα που η δασική υπηρεσία και οι κυνηγετικές οργανώσεις της χώρας μας ετοιμάζονται, για άλλη μια χρονιά, να αντιμετωπίσουν περιστατικά λαθροθηρίας στα νησιά του Ιονίου, οι πολίτες της Μάλτας καλούνται, σήμερα (11/4), να προσέλθουν στις κάλπες, προκειμένου να ψηφίσουν σε δημοψήφισμα για την συνέχιση ή την κατάργηση της εαρινής θήρας μεταναστευτικών πουλιών (τρυγόνι και ορτύκι).

Κυνηγετικός παράδεισος

Η Μάλτα, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, αποτελεί ενδιάμεσο σταθμό κατά την αποδημία των πουλιών από την Αφρική προς την Ευρώπη την άνοιξη και αντίστροφα κατά το φθινόπωρο. Το πέρασμα και η στάση δυσανάλογα μεγάλου αριθμού θηραμάτων σε σχέση με την μικρή σχετικά έκταση του νησιού και τον πληθυσμό των κατοίκων του είχε ως αποτέλεσμα το κυνήγι να αποτελεί σημαντικό κομμάτι της οικονομικής και κοινωνικής ζωής.

Οι Μαλτέζοι κυνηγοί κυνηγούν μόνο μέσα στην ιδιοκτησία γης που κατέχουν (αν κατέχουν) αλλιώς φιλοξενούνται από φίλους, γνωστούς ή νοικιάζουν γη. Κυνηγούν συνήθως με καρτέρι από επιλεγμένες θέσεις όπου χτίζουν φυλάχτρες. Οι πιο πρόσφατες είναι από μοντέρνα υλικά, αλλά σε πολλά σημεία των νησιών υπάρχουν οι παραδοσιακές φυλάχτρες με πέτρες, που ακόμη χρησιμοποιούνται. Μέχρι το 2008, το κυνήγι στη Μάλτα επιτρεπόταν με όπλο αλλά και με δίχτυα τόσο κατά το φθινοπωρινό πέρασμα όσο και κατά το ανοιξιάτικο (μόνο ορτύκι και τρυγόνι). Τα δύο αυτά είδη επισκέπτονται τα Μαλτέζικα νησιά (Μάλτα, Γκόζο, Κόμινο) σε υπερδιπλάσιους πληθυσμούς την άνοιξη από ότι το φθινόπωρο, διότι προφανώς η Μάλτα είναι κυρίως πάνω στον ανοιξιάτικο διάδρομο μετανάστευσης (Θωμαΐδης Χ., «Μάλτα – Ο τελευταίος Παράδεισος», ΚΟΜΑΘ, ΠΑΝΘΗΡΑΣ, Μάιος, 2009).

Ευρωπαική νομοθεσία

Η παγίδευση των πουλιών στη Μάλτα απαγορεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2008 μετά τις πιέσεις που δέχτηκε η κυβέρνηση της χώρας κατά τις ενταξιακές διαδικασίες στην Ευρωπαική Ένωση. Τον ίδιο χρόνο, μετά από καταγγελία της BirdLife International και της BirdLife Malta, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παράπεμψε τη Μάλτα στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, επειδή επέτρεπε το ανοιξιάτικο κυνήγι των δύο αυτών ειδών, σε εποχή καίριας σημασίας για τη μετανάστευση και την αναπαραγωγή τους. Σύμφωνα με την οδηγία για τα άγρια πτηνά (οδηγία 79/409), απαγορεύεται η θανάτωση αγρίων πτηνών, αλλά επιτρέπεται η θήρα ορισμένων ειδών, αρκεί αυτό να μη γίνεται στη διάρκεια της εποχής αναπαραγωγής ή εαρινής μετανάστευσης.

«Η παρούσα προσφυγή στο Δικαστήριο εκ μέρους της Επιτροπής ακολουθεί την τελική έγγραφη προειδοποίηση προς τη Μάλτα τον Οκτώβριο του 2007 σχετικά με τη θήρα του ορτυκιού (Coturnix coturnix) και του τρυγονιού (Streptopelia turtur) στη διάρκεια της άνοιξης. Το κυνήγι αυτών των αποδημητικών πτηνών διεξάγεται κατά την επιστροφή τους από την Αφρική στους τόπους αναπαραγωγής τους στην Ευρώπη, προτού δηλαδή να έχουν την ευκαιρία να αναπαραχθούν. Ο αντίκτυπος στον πληθυσμό των πτηνών είναι κατά συνέπεια πολύ σημαντικότερος απ’ ό,τι το φθινόπωρο ή τον χειμώνα, μετά δηλαδή την περίοδο αναπαραγωγής», ανέφερε η Επιτροπή στην σχετική ανακοίνωση της.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, με την καταδικαστική απόφαση του, έκρινε ότι η Δημοκρατία της Μάλτας, επιτρέποντας την έναρξη της θήρας ορτυκιού και τρυγονιού κατά την εαρινή περίοδο αποδημίας κατά τα έτη 2004 έως 2007, χωρίς να τηρήσει τις προϋποθέσεις του άρθρου 9(1) της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ περί διατηρήσεως των αγρίων πτηνών, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από την ως άνω οδηγία. Στην εν λόγω υπόθεση, το Δικαστήριο εκτίμησε ότι η έναρξη της θήρας ορτυκιού και τρυγονιού κατά την εαρινή περίοδο αποδημίας δηλαδή κατά την επιστροφή τους στον τόπο φωλεποίησης, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα μια αυξημένη κατά τρεις φορές θνησιμότητα για τα ορτύκια, που μεταφράζεται σε 15.000 περίπου φονευόμενα πτηνά και κατά οκτώ φορές θνησιμότητα για τα τρυγόνια που μεταφράζεται σε 32.000 περίπου φονευόμενα πτηνά σε σχέση με τη θήρα κατά τη φθινοπωρινή περίοδο, δεν συνιστά λύση πρόσφορη και αυστηρά ανάλογη προς το στόχο της διατηρήσεως των ειδών που επιδιώκει η οδηγία.

Παρεκκλίσεις λόγω… παράδοσης

Η καταδικαστική απόφαση, όμως, άφησε ένα ανοικτό παραθυράκι, έτσι ενώ απεφάνθη ότι το εαρινό κυνήγι στη Μάλτα παραβίαζε την οδηγία για τα πτηνά, το Δικαστήριο επιβεβαίωσε ότι θα μπορούσε να επιτραπεί σε περιορισμένη κλίμακα δεδομένου ότι (1) το κυνήγι μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο παρέκκλισης και ότι (2) πληρούται μια κρίσιμη προϋπόθεση για τις παρεκκλίσεις –απουσία εναλλακτικών λύσεων– καθώς, στις ειδικές συνθήκες που επικρατούν στη Μάλτα, το φθινόπωρο είναι περιορισμένος ο αριθμός των πτηνών για κυνήγι.

Στις 9 Απριλίου 2010, η κυβέρνηση της Μάλτας ασκώντας το δικαίωμα να εφαρμόσει μια παρέκκλιση, που προβλέπει η οδηγία για τα πτηνά, ενέκρινε νομοθεσία που επιτρέπει τη θήρα ορτυκιού και τρυγονιού στα πλαίσια μιας περιορισμένης και αυστηρά επιτηρούμενης εαρινής κυνηγετικής περιόδου (7.500 πουλιά για μια βδομάδα στα τέλη Απριλίου του 2010 και 15.000 σε περίοδο τριών εβδομάδων τα επόμενα έτη).

Παρόμοια εξέλιξη είχε και η απαγόρευση της παγίδευσης πτηνών με δίχτυα (δείτε κι ΕΔΩ). Χαρακτηριστική είναι η ερώτηση που υπέβαλλε, τον Οκτώβριο του 2011, ο Μαλτέζος Ευρωβουλευτής, John Attard-Montalto, και αφορά τη σύλληψη κατά τη φθινοπωρινή/χειμερινή περίοδο τεσσάρων ζώντων ειδών που χαρακτηρίζονται ως θηρεύσιμα (τρυγόνι, ορτύκι, βροχοπούλι και τσίχλα), με τη μικρής κλίμακας χρήση παραδοσιακών, χειροκίνητων διχτύων για απόχες. Μεταξύ άλλων ρωτάει την Επιτροπή: «Γνωρίζει η Επιτροπή ότι αυτή η καθυστερημένη θλιβερή προσπάθεια να εξαλείψει μια βαθιά ριζωμένη κοινωνικοπολιτισμική παράδοση της Μάλτας, κατ’ εντολή εξτρεμιστών, έχει συνέπειες επικίνδυνες για τη ζωή 8.000 πολιτών (μαλτέζων παγιδευτών πτηνών και των οικογενειών τους που πλήττονται), οι οποίοι θεωρούν την εν λόγω πρακτική τρόπο ζωής χωρίς τον οποίο δεν μπορούν να ζήσουν, σε βαθμό που να έχουν καταγραφεί ανεξήγητοι θάνατοι;».

Το δημοψήφισμα

Όλα ξεκίνησαν τον Αύγουστο του 2013 όταν η συμμαχία για την κατάργηση του ανοιξιάτικου κυνηγιού που περιλαμβάνει το κόμμα των Πρασίνων (Alternattiva Demokratika) και 13 περιβαλλοντικές ΜΚΟ (birdlife Malta, ζωοφιλικές οργανώσεις κ.α.) κατέθεσε αίτηση για δημοψηφίσμα. Συνολικά συγκεντρώθηκαν περίπου 45.000 υπογραφές (<>10% του πληθυσμού) υπέρ της διενέργειας δημοψηφίσματος – ξεπερνώντας εύκολα το όριο των 33.418 υπογραφών της Εκλογικής Επιτροπής. Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Μάλτας έδωσε το πράσινο φως για την διενέργεια του δημοψηφίσματος κι ο πρόεδρος της χώρας καθόρισε ως ημερομηνία διεξαγωγής την 11η Απριλίου 2015, λίγο πριν την έναρξη της εαρινής κυνηγετικής περιόδου.

Για να θεωρηθεί έγκυρο το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα πρέπει στην κάλπη να προσέλθει το 50% του εκλογικού σώματος, που σημαίνει ότι 169.224 άτομα από τα 338.447 που έχουν δικαίωμα ψήφου πρέπει σήμερα να ψηφίσει. Αυτός είναι και ο μεγάλος πονοκέφαλος των υποστηρικτών της απαγόρευσης του ανοιξιάτικου κυνηγιού, που προσπαθούν, τις τελευταίες ημέρες, να πείσουν τον κόσμο να ασκήσει το δικαίωμα της ψήφου. Παραδοσιακά, η προσέλευση των ψηφοφόρων στη Μάλτα είναι πολύ υψηλή, ξεπερνάει από το 70 τοις εκατό.

Το ναι

Ο Πρωθυπουργός Joseph Muscat και ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Simon Busuttil δήλωσαν ότι είναι υπέρ του δικαιώματος της Μάλτας να εγκρίνει υπό περιορισμούς το ανοιξιάτικο κυνήγι. Γνωρίζουν πολύ καλά και οι δύο, ότι η εκλογική επιρροή των 14.000 περίπου κυνηγών είναι πολύ σημαντική για να κρίνει το αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών που συνήθως κρίνονται από μια διαφορά λίγων χιλιάδων ψήφων. Εκτός των κυνηγών, υπέρ της συνέχισης του ανοιξιάτικου κυνηγιού είναι και οι ιδιοκτήτες αγροτικής γης που έχουν οικονομικό όφελος από την εκμίσθωση της σε κυνηγούς όπου και κατασκευάζονται οι φυλάχτρες για τα καρτέρια, αλλά και η πλειοψηφία των κατοίκων της υπαίθρου.

Οι κυνηγοί εκφράζουν τους φόβους τους ότι η κατάργηση της εαρινής θήρας θα είναι μόνο η αρχή μιας σειράς νέων απαγορεύσεων που θα ακολουθήσουν, βάζοντας μια παραδοσιακή δραστηριότητα σε κίνδυνο εξαφάνισης και υποστηρίζουν ότι οι πληθυσμοί του ορτυκιού και του τρυγονιού βρίσκονται σε βιώσιμα επίπεδα και δεν κινδυνεύουν από τις λίγες χιλιάδες πουλιά που θηρεύονται στην περιορισμένη εαρινή κυνηγετική περίοδο.

Σύμφωνα με την κυβέρνηση, και από τα συγκεντρωμένα στοιχεία που βασίζονται στις αναφορές – εκθέσεις των κυνηγών, στοιχεία που αμφισβητήθηκαν από τους οικολόγους, περίπου 2.480 τρυγόνια και 1.688 ορτύκια θηρεύτηκαν το φθινόπωρο του 2014, ο χαμηλότερος αριθμός που έχει καταγραφεί ποτέ. Ενω την άνοιξη, 4.131 τρυγόνια- ή το 38% του επιτρεπόμενου αριθμού – και 637 ορτύκια.

Το όχι

Στους υποστηρικτές της κατάργησης συγκαταλέγονται και τα πιο γνωστά ειδησεογραφικά μέσα ενημέρωσης της Μάλτας (Times of Malta, Malta Independent, Maltatoday) που με άρθρα τους τις τελευταίες ημέρες προτρέπουν τους αναγνώστες τους να ψηφίσουν όχι στο ανοιξιάτικο κυνήγι. Σε ένα ιδιαίτερα σκληρό άρθρο της η εφημ. MaltaToday, αναφέρει ότι «…μαζί με τις άλλες δυο εφημερίδες και τις οικολογικές οργανώσεις βρίσκονται σε κοινό μέτωπο για να θέσουν τέλος στη συνεχιζόμενη χρήση του πολιτικού εκβιασμού από το λόμπι των κυνηγών» και ότι «η αυξημένη παραβατικότητα που επικρατεί στο ανοιξιάτικο κυνήγι, και επαναλαμβάνεται σε κάθε κυνηγετική περίοδο παρά τις προσπάθειες ελέγχου, δεν είναι ανεκτό πλέον για ένα κράτος μέλος της ΕΕ του 21ου αιώνα».

Οι περιβαλλοντικές ΜΚΟ προβάλλουν το επιχείρημα ότι οι πληθυσμοί των δυο ειδών έχουν υποστεί σοβαρή μείωση τα τελευταία χρόνια, για τα τρυγόνια υπολογίζουν ότι ξεπερνάει το 70% σε όλη την Ευρώπη σε σχέση με το 1980. Μετά από ένα εξαντλητικό ταξίδι από τις βόρειες ακτές της Αφρικής, αποτελούν εύκολο στόχο κατά την μετανάστευση τους προς τις περιοχές αναπαραγωγής. Αναφέρουν, επίσης, ότι οι πραγματικοί αριθμοί πουλιών που θανατώνονται είναι κατά πολύ μεγαλύτεροι από αυτούς που δηλώνονται επίσημα μιας και ο έλεγχος της πραγματικής κάρπωσης είναι σχεδόν αδύνατος στα ιδιωτικά κτήματα. Τέλος, υποστηρίζουν ότι δεν σκοτώνονται μόνο τα δυο επιτρεπόμενα θηράματα αλλά πολλά ακόμα προστατευόμενα είδη.

Το αποτέλεσμα

Εαν το ΝΑΙ στην συνέχιση του ανοιξιάτικου κυνηγιού μαζέψει περισσότερους ψήφους από το ΟΧΙ ή το σύνολο των ψήφων δεν ξεπεράσει το 50% του εκλογικού σώματος, τότε, από τις 14 έως τις 30 Απρίλιου οι κυνηγοί θα στήσουν και φέτος τα καρτέρια τους στις ακτές της Μάλτας καρτερώντας τους φτερωτούς επισκέπτες.

Εαν το ΟΧΙ θριαμβεύσει, τότε οι αρχές θα πρέπει να επιτελέσουν ένα πολύ δύσκολο έργο. Απο την μια θα πρέπει να αντιμετωπίσουν περιστατικά λαθροθηρίας και από την άλλη την κοινωνική ένταση και τις τριβές μεταξύ των δυο μερών.

Υπάρχει, βέβαια, και ο μπαλαντέρ της υπόθεσης που δεν είναι άλλος από τον Karmenou Vella, ο Μαλτέζος Επίτροπος Περιβάλλοντος και Αλιείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο καθ’ ύλην αρμόδιος επίτροπος για τις οδηγίες για τα Πουλιά και τους Οικοτόπους της ΕΕ.

Όπως και να έχει, σήμερα το βράδυ, θα ξέρουμε εάν η Μάλτα θα συνεχίσει να είναι το μοναδικό κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης όπου επιτρέπεται το ανοιξιάτικο κυνήγι αποδημητικών πουλιών.

Νίκος Θεοφάνους

ΠΗΓΗ : dasarxeio.com