ΔΙΑΙΤΑ ΟΡΕΙΝΗΣ ΠΕΡΔΙΚΑΣ

Από την μελέτη προκύπτει ότι οι τροφικές συνήθειες της πέρδικας ποικίλουν κατά εποχή .
Τα είδη και το ποσοστό συμμετοχής τους στο διαιτολόγιο της πέρδικας εξαρτώνται τόσο από το ποσοστό διαθεσιμότητας τους στο βιότοπο, όσο και από την ενεργειακή δαπάνη που απαιτείται για την ανεύρεση και σύλληψη τους από την πέρδικα .

ΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΝΗΛΙΚΟΝ

Από την ανάλυση των δειγμάτων προλόβων που συλλέχθηκαν το φθινόπωρο στην Ήπειρο προκύπτει , ότι υπάρχει διαφοροποίηση των ομάδων τροφής μεταξύ νεαρών και ενήλικων ατόμων. Τα νεαρά άτομα την παραπάνω εποχή τρέφονται κυρίως με βολβούς και αρθρόποδα, ενώ τα ενήλικα κυρίως με σπέρματα. Η συμμετοχή του ξηρού βάρους των αρθροπόδων στην καταναλωθείσα τροφή των ανηλίκων ανέρχεται σε 11.3% ενώ των ενήλικων σε 1,5%.

Στην ήπειρο, τα ποσοστά συμμετοχής των ομάδων τροφής διαφέρουν μεταξύ νεαρών και ενηλίκων από όπου προκύπτει ότι το ποσοστό των σπερμάτων είναι μεγαλύτερο στα ενήλικα σε σχέση με τα νεαρά ενώ το ποσοστό των βολβών και των αρθροπόδων είναι μεγαλύτερο στα νεαρά. Τα αποτελέσματα αυτά όσον αφορά τα αρθρόποδα είναι παρόμοια με αυτά που βρέθηκαν στη Γαλλία (Bernard-Laurent 1986) και οφείλονται στις αυξημένες ανάγκες των νεαρών σε ζωικές πρωτεΐνες λόγω της σωματικής τους αύξησης.
Επίσης όπως προέκυψε από απ' ευθείας παρατηρήσεις, η σύλληψη των εντόμων απαιτεί έντονη μυϊκή δραστηριότητα με αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη απώλεια νερού για την αποφυγή αύξησης της σωματικής θερμοκρασίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τις αυξημένες ανάγκες πρόσληψης νερού που περιέχεται σε υψηλά ποσοστά στους βολβούς με αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη συμμετοχή των βολβών στο διαιτολόγιο των νεαρών.

Η μεγαλύτερη συμμετοχή του ξηρού βάρους των βολβών το φθινόπωρο, στο διαιτολόγιο των νεαρών ατόμων (52,1%) σε σύγκριση με τα ενήλικα (15,4%) οφείλεται στο γεγονός ότι την περίοδο αυτή, τα νεαρά άτομα τρέφονται κυρίως με αρθρόποδα των οποίων η σύλληψη απαιτεί μεγάλη κινητικότητα με άμεση συνέπεια να αυξάνουν οι απαιτήσεις τους σε νερό για την αποφυγή αύξησης της σωματικής τους θερμοκρασίας.
Η περιεκτικότητα των βολβών σε υγρασία (60-90%) φαίνεται ότι ικανοποιεί τις βιολογικές τους ανάγκες νεαρών σε νερό, το οποίο την εποχή αυτή απαντά σε περιορισμένη διαθεσιμότητα στη φύση τόσο ως τρεχούμενο από πηγές, όσο και υπό μορφή νυχτερινής δρόσου στο φύλλωμα των φυτών.

Τα φύλλα και τα σπέρματα αποτελούν κύρια πηγή τροφής των ενήλικων ατόμων από τα οποία εξασφαλίζουν τις βασικές τους θρεπτικές ανάγκες με τη μικρότερη κατανάλωση ενέργειας για τη συλλογή τους.

ΗΠΕΙΡΟΣ

Κατά τη διάρκεια της έρευνας, συλλέχθηκαν και αναλύθηκαν 138 πρόλοβοι περδίκων που θηρεύθηκαν σε διάφορες περιοχές της Ηπείρου Εποχικά το δείγμα αντιπροσωπευόταν το χειμώνα με 10 προλόβους (7 26%), την άνοιξη με 12 (8,69%), το θέρος με 16 (11,59%) και το φθινόπωρο με 100 (72,46%)
Η διαφοροποίηση αυτή του δείγματος, οφείλεται στο γεγονός ότι εκτός του φθινοπώρου που επιτρέπεται η θήρα της πέρδικας, ι ις υπόλοιπες εποχές τα δείγματα θηρεύθηκαν από τους ερευνητές, με απόφαση του Υπουργείου Γεωργίας στην οποία ετίθετο περιορισμός του μεγέθους του δείγματος .
Από τους αναλυθέντες προλόβους, 123 (89,13%) περιείχαν τμήματα τροφής, ενώ 15 (10,87%) βρέθηκαν άδειοι ή με ίχνη μόνο τροφής Το ποσοστό των άδειων προλόβων παρουσιάσθηκε στα δείγματα του φθινοπώρου και συλλέχθηκαν από πέρδικες που θηρεύθηκαν από κυνηγούς νωρίς το πρωί, πριν την έναρξη της ημερήσιας τροφοληψίας τους
Σύμφωνα με τα στοιχεία που προέκυψαν από τους αναλυθέντες προλόβους, βρέθηκε ότι ο αριθμός των αναγνωρισθέντων σε επίπεδο είδους ή γένους ειδών τροφής που συνθέτουν το διαιτολόγιο της πέρδικας στη διάρκεια του έτους ανέρχονται σε 61

Η ποσοστιαία συμμετοχή των ομάδων τροφής στο διαιτολόγιο της πέρδικας στη Ηπειρο είναι:

α. Χειμώνας. Οι ομάδες τροφής που αποτελούν το διαιτολόγιο της πέρδικας κατά σειρά σπουδαιότητας είναι: φύλλα (F=100%, W=67,4%), άνθη (F=70%, W=31,1%), αρθρόποδα (F=30%, W=0,5%), σπέρματα (F=20%, W=0,5%) και βρυόφυτα (F=20%, W=0,5%).

β. Άνοιξη. Η σειρά σπουδαιότητας των διαφόρων ομάδων τροφής είναι άνθη (F=100%, W=39,6%), φύλλα (F=100%, W=38,2%), σπέρματα (F=100%, W=20%), αρθρόποδα (F=83,3%, W=2,2%), και βρυόφυτα (F=16,7%, W=+).

γ. Θέρος. Το διαιτολόγιο της πέρδικας αποτελείται κυρίως από σπέρματα (F=100, W=42,2%), βολβούς (F=100, W=29,6%) και ακολουθούν τα αρθρόποδα (F=87,5%, W=14,6%), φύλλα (F=50%, W=13,1%) και άνθη (F=2,5%, W=0,5%).

δ. Φθινόπωρο. Οι ομάδες τροφής κατά σειρά σπουδαιότητας στη διατροφή του είδους είναι: σπέρματα (F=57%, W=42%), βολβοί (F=49%, W=38,7%), φύλλα (F=57%, W=12%) και αρθρόποδα (F=35,2%, W=7,8%).

ΦΩΚΙΔΑ.

Κατά τη διάρκεια της έρευνας, συλλέχθηκαν και αναλύθηκαν 109 ττρόλοβοι περδίκων ττου θηρεύθηκαν σε διάφορες περιοχές της Φωκίδας Εποχικά το δείγμα αντιπροσωπευόταν το χειμώνα με 8 προλάβους (7,3%), την άνοιξη με 9 (8,2%), το θέρος με 18 (16,5%), το φθινόπωρο από τη χαμηλή ζώνη με 51 (48,8%) ενώ από την υπαλπική ζώνη το φθινόπωρο αναλύθηκαν 23 (21,1%).
Σύμφωνα με τα στοιχεία που προέκυψαν από τους αναλυθέντες προλόβους, βρέθηκε ότι ο αριθμός των αναγνωρισθέντων σε επίπεδο είδους ή γένους, ειδών τροφής που συνθέτουν το διαιτολόγιο της πέρδικας στη διάρκεια του έτους ανέρχονται σε 55.

Oι τροφικές συνήθειες της πέρδικας ποικίλουν κατά εποχή Τα είδη και το ποσοστό συμμετοχής τους στο διαιτολόγιο της πέρδικας εξαρτώνται τόσο από το ποσοστό διαθεσιμότητας τους στο βιότοπο, όσο και από την ενεργειακή δαπάνη που απαιτείται για την ανεύρεση και σύλληψη τους από την πέρδικα

Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι κατά τη διάρκεια του χειμώνα η πέρδικα στη Φωκίδα (στη χαμηλή ζώνη) τρέφεται κυρίως με φύλλα τα οποία είναι διαθέσιμα μετά τις φθινοπωρινές βροχοπτώσεις, ενώ οι καρποί της ελιάς συμμετέχουν σε σημαντικό ποσοστό στο διαιτολόγιο της αφού περιέχουν μεγάλα ποσά ενέργειας (έλαια). Τα αρθρόποδα (κυρίως κολεόπτερα) φαίνεται ότι συμπληρώνουν τη διατροφή της σε απαραίτητα βασικά αμινοξέα.
Στην Ήπειρο τα φύλλα "αποτελούν επίσης την κυριότερη ομάδα τροφής αλλά παρατηρείται μεγάλη συμμετοχή των ανθέων Αυτό πιθανώς οφείλεται στο γεγονός ότι δεν υπάρχουν στην περιοχή ελαιόδεντρα ενώ είναι διαθέσιμα άνθη των γενών Ranunculus, Crocus και Anemone

Η ποσοστιαία συμμετοχή των ομάδων τροφής στο διαιτολόγιο της πέρδικας στη Φωκίδα είναι:

α. Χειμώνας. Οι ομάδες τροφής που αποτελούν το διαιτολόγιο της πέρδικας κατά σειρά σπουδαιότητας είναι, φύλλα (F=100%, W=36,7%), σπέρματα (F=25%, W=11,3%), άνθη (F=25%, W=2%), καρποί'(F=12,5%, W=25%), αρθρόποδα (F=12,5%, W=18%), και βολβοί (F=12,5%, W=7%).

β. Άνοιξη. Η σειρά σπουδαιότητας των διαφόρων ομάδων τροφής είναι άνθη (F=100%, W=53,8%), φύλλα (F=100%, W=23,4%), αρθρόποδα (F=55,5%, W=8,1%), σπέρματα (F=44,4%, W=14,7%), και βολβοί (F=11,1%, W=+)

γ. Θέρος. To διαιτολόγιο της πέρδικας αποτελείται κυρίως από βολβούς (F=100, W=58,5%) και σπέρματα (F=100, W=37,2%), και ακολουθούν τα αρθρόποδα (F=66,6%, W=4,3%).

δ. Φθινόπωρο. Οι ομάδες τροφής κατά σειρά σπουδαιότητας στη διατροφή του είδους είναι: σπέρματα (F=57%, W=41,8%), φύλλα (F=76,4%, W=3,4%), άνθη (F=74,5%, W=10,3%), αρθρόποδα (F=33,3%, W=4,2%), βολβοί (F=27,5%, W=23,5%), και καρποί (F=17,6%, W=16,8%)

(Τα είδη τροφής και η σπουδαιότητα τους στη διατροφή της πέρδικας σύμφωνα με τη συχνότητα εμφάνισης στους εξετασθέντες προλόβους (F%) και η συμμετοχή του ξηρού βάρους τους ως προς το συνολικό βάρος της καταναλωθήσας τροφής (W%))

(Εικόνα) Acrididae, Gryllidae

Την άνοιξη η κύρια ομάδα τροφής και στις δύο περιοχές είναι τα άνθη .
Το θέρος τα σπέρματα και οι βολβοί αποτελούν τις βασικές τροφικές ομάδες και στις δύο περιοχές, ενώ το αρθρόποδα συμμετέχουν σε μεγαλύτερο ποσοστό στην Ήπειρο σε σχέση με τη Φωκίδα πιθανώς λόγω των μεγαλύτερων θερινών βροχοπτώσεων που έχουν ως αποτέλεσμα την επιβίωση μεγάλων πληθυσμών ακριδών σχεδόν όλη τη διάρκεια του θέρους στην Ήπειρο.

Το γεγονός αυτό καθιστά το είδος ικανό να επιβιώνει σε ξηρά ασβεστολιθικά βουνά από τα οποία απουσιάζουν πηγές συνεχούς ροής κατά τη διάρκεια του θέρους. Αντίθετα, οι Allan et al. (1984) αναφέρουν οτι η πέρδικα τσούκαρ χρειάζεται νερό κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και του φθινοπώρου επειδή η βασική τροφή της αποτελείται από σπέρματα τα οποία περιέχουν ελάχιστη ποσότητα υγρασίας.
Στο Ισραήλ η σωματική ευρωστία της τσούκαρ εξαρτάται από τις μετεωρολογικές συνθήκες και κυρίως τις βροχοπτώσεις αφού σε ξηρά έτη το ποσοστό του σωματικού βάρους ήταν χαμηλό (Alton et al. 1983)

Το φθινόπωρο γενικά τα σπέρματα και οι βολβοί αποτελούν τις βασικές τροφικές ομάδες και στις δύο περιοχές.

Το χειμώνα και την άνοιξη τα κολεόπτερα αποτελούν την κύρια τάξη εντόμων που συμμετέχουν στη διατροφή της πέρδικας.
Το ποσοστό συμμετοχής των αρθροττόδων είναι υψηλότερο το θέρος και το φθινόπωρο επειδή είναι διαθέσιμες σε μεγάλους πληθυσμούς οι ακρίδες (Acrididae, Grillidae) οι οποίες αποτελούν το 6,7% του συνολικού ξηρού βάρους της τροφής των νεαρών κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου.

Στη Φωκίδα, τα φύλλα αποτελούν τροφή του είδους όλες τις εποχές εκτός από το θέρος στη χαμηλή ζώνη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι κατά το θέρος λόγω των υψηλών θερμοκρασιών και της σχεδόν απόλυτης ξηρασίας, τα φύλλα δεν είναι διαθέσιμα. Οι κυριότερες οικογένειες αγγειοσπέρμων που αντιπροσωπεύονται ήταν τα ψυχανθή, τα αγρωστώδη, τα σύνθετα ενώ την άνοιξη φύλλα του είδους Fumaria sp είχαν τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης μεταξύ των φύλλων.

Συγκεκριμένα, από την οικογένεια των ψυχανθών, το γένος Medicago, αποτελεί κύρια τροφή της πέρδικας το χειμώνα, την άνοιξη, και το φθινόπωρο. Επίσης διάφορα είδη του γένους Trifolium, συμμετέχουν στο διαιτολόγιο της πέρδικας κατά τη διάρκεια του χειμώνα στη χαμηλή και του φθινοπώρου στην υπαλπική.
Φύλλα της οικογένειας των αγρωστωδών, βρέθηκαν όλες τις εποχές (εκτός του θέρους) στους προλόβους, και μεγάλο μέρος τους ήταν Festuca sp και Aegilops sp ενώ τα περισσότερα τμήματα αγρωστωδών που βρέθηκαν δεν ήταν δυνατόν να προσδιοριστούν σε επίπεδο είδους ή γένους.
Επίσης πολλά είδη της οικογένειας των σύνθετων δεν ήταν δυνατόν να προσδιοριστούν σε επίπεδο γένους ή είδους αλλά το φθινόπωρο το γένος Taraxacum έχει τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης στη χαμηλή ζώνη.

(Εικόνα) Oxalis pes-caprae

Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι σπέρματα καλαμποκιού (Zea mays) και σιταριού (Triticum species) βρέθηκαν σε ορισμένους προλόβους και προέρχονταν από ποιμνιοστάσια στα οποία χρησιμοποιούνται για τη σίτιση των κτηνοτροφικών ζώων.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον από τα προκύψαντα στοιχεία έχει το γεγονός ότι η πέρδικα καταναλίσκει μεγάλη ποσότητα βολβών (των οποίων η περιεχόμενη υγρασία ανέρχεται σε 60-90%) το θέρος και το φθινόπωρο για την κάλυψη των βιολογικών της αναγκών σε νερό.
Το τελευταίο στις παραπάνω εποχές απαντά σε πολύ μικρή διαθεσιμότητα τόσο ως τρεχούμενο από πηγές όσο και υπό τη μορφή σταγονιδίων της ατμόσφαιρας που επικάθεται τις βραδινές ώρες στο φύλλωμα των φυτών και που θα ήταν διαθέσιμο στις πέρδικες.

Το είδος Oxalis pes-caprae το οποίο φύεται κυρίως σε περιοχές καλλιέργειας της ελιάς, αποτελούσε το 12% του ξηρού βάρους αν και η συχνότητα εμφάνισης του ήταν χαμηλή. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ενώ είναι δύσκολο να βρεθεί από την πέρδικα (λόγω του μεγάλου βάθους που βρίσκονται οι βολβοί του) εν τούτοις κατά την άροση του εδάφους για την καλλιέργεια των ελαιόδεντρων, οι βολβοί έρχονται στη επιφάνεια και είναι εύκολα εντοπίσιμοι από την πέρδικα.
Το γεγονός αυτό καταδεικνύει ότι η άροση των ορεινών καλλιεργειών είναι δυνατόν να αυξήσει τους διαθέσιμους για την πέρδικα βολβούς.

Τα στοιχεία που προέκυψαν από την παρούσα έρευνα συμφωνούν στα περισσότερα σημεία με αυτά που καταγράφηκαν για την ορεινή πέρδικα στις Γαλλικές Άλπεις και τη Γιουγκοσλαβία (Jovetic et al. 1979, BernardLaurent 1986).
Αντίθετα, από έρευνες που έγιναν για την τσούκαρ σε διάφορες περιοχές κατέδειξαν ότι τα σπέρματα των αγρωστωδών αποτελούσαν την κύρια τροφή όλες τις εποχές και κυρίως κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου (Nagel 1945, Alcorn 1951, Weaver and Haske?? 1967, Savage et al 1969, Oekleaf and Robertson 1971, Green 1984)

Επιμέλεια.-Διαμόρφωση : gpeppas
Photo : Ιντερνετ - gpeppas

Βιβλιογραφία : MANΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ