The San (Bushmen ) and the Hottentots
Oι αυτόχθονες της Ν Αφρικής.
Θ' αρχίσω με μία σοφή παροιμία του λαού μας: «Δύο γάιδαροι μαλώνανε σε ξένο αχερώνα». Και στην ιστορία μας η παροιμία κυριολεκτεί. Οι λευκοί και οι μαύροι κάτοικοι της Νοτίου Αφρικής στην συνύπαρξη των τριάμισι αιώνων σ' αυτή την χώρα βάλθηκαν ν' αποδείξουν ποιοι ήταν οι πρώτοι κάτοικοι της και σε ποιόν ανήκει η χώρα αυτή. Οι λευκοί θεωρητικοί του Απαρτχάιντ ισχυρίζονταν ότι «εμείς αποβιβαστήκαμε πρώτοι στο έδαφος της Ν. Αφρικής και στην πορεία μας με την κατάκτηση της ενδοχώρας συναντήσαμε εσάς, που τότε φθάνατε εδώ από τα βάθη της κεντρικής Αφρικής βόσκοντας τα κοπάδια σας, δημιουργώντας αποψιλωμένη γη. Γ αυτό η χώρα μας ανήκει!!!». Από την άλλη μεριά οι μαύροι αντιπαραθέτουν ότι η Αφρικανική Ήπειρος είναι χώρος των μαύρων και για κανένα λόγο δεν έχει θέση η παρουσία λευκών εκεί. Και για να λέμε «του στραβού το δίκιο», με το μέρος τους είναι κι ένα ιστορικά τεκμηριωμένο στοιχείο, ότι δηλαδή οι Χόσα είχαν ήδη εγκατασταθεί στο Ανατολικό Κέιπ πριν οι λευκοί αποβιβαστούν εκεί. «Η γη αυτής της χώρας δεν σας ανήκει και μία μέρα θα γίνει δική μας».
Τελείωσαν όλα αυτά τη σωτήρια ημέρα 27η Απριλίου του 1994, που ο σοφότατος μαύρος ηγέτης της πλειοψηφίας αυτής της χώρας Νelson Mantella, έδωσε το σύνταγμα της νέας Νοτίου Αφρικής, βάζοντας τελεία και παύλα σ' αυτήν τη διαμάχη, κηρύττοντας ότι η Ν. Αφρική ανήκει στους λευκούς και μαύρους Αφρικανούς, θάβοντας για πάντα το Απαρτχάιντ. Τώρα λοιπόν φίλοι Αφρικανοί που πια δεν παραβαίνετε τους όρκους σας, επιτρέψτε σ' ένα πρόσκαιρο μετανάστη στη χώρα σας ν' αφηγηθεί την χιλιοβασανισμένη ζωή
San Hottentots (Bushmen) , που σαν συμπληγάδες συνθλίφτηκαν με τις πορείες (trecks) τους, όπως τις είδε και τις άκουσε από τους ίδιους. Πως
τους ξεριζώσατε από την γη των προγόνων τους, που χιλιάδες χρόνια
την κατοικούσαν κι όσοι γλίτωσαν από τις θηριωδίες σας, τους ξαποστείλατε ξεχασμένους στην έρημο Καλαχάρι.
Δεν είχα χρόνο να σκαλίσω βιβλιοθήκες και συγγράμματα. Ένα φτηνό εισιτήριο εισόδου στο Ιστορικό Μουσείο του Cape Town μου αρκούσε. Άλλωστε εσείς το φτιάξατε. Εδώ είδα και έμαθα την ιστορία και τον πολιτισμό των αυτοχθόνων Αφρικανών μελετώντας την ζωή τους στην αξιόπιστη αναπαράσταση των νομαδικών καταυλισμών τους. Στο άριστα σκηνοθετημένο φυσικό περιβάλλον της ερήμου, στην έκθεση της οικογενειακής τους ζωής με κέρινα ομοιώματα.
Κάτω από τις σκηνές,
φτιαγμένες από δέρματα άγριων ζώων, γύρω από την φωτιά που άναβαν με την περιστροφική τριβή ξερών ξύλων, τις ενδυμασίες τους από δέρματα άγριων ζώων, τα πρωτόγονα σκεύη τους, τα όπλα, τα δόρατα και τα τόξα φτιαγμένα από κόκαλα και δόντια, την τέχνη να κατασκευάζουν χρησιμοποιώντας φυσικά υλικά του άμεσου περιβάλλοντος τους, όπως κέρατα της γαζέλας Oryx και χορδές από έντερα σκοτωμένων ζώων. Στις κυνηγετικές μου περιπλανήσεις
θαύμασα την υπέροχη ζωγραφική τους στους βράχους των σπηλαίων αυτής της χώρας που μαρτυρά την πανάρχαιη δομή και κατοχή της από τις δύο φυλές.
Τους San (Βushmen) επισκέφθηκα στη γη της εξορίας τους όταν γνώριζα πλέον την δυστυχισμένη ιστορία τους. Τους Ηottentots ποτέ μου δεν τους συνάντησα, τις γνώσεις μου απ' το μουσείο συμπλήρωσαν οι διηγήσεις γνωστού μου Πορτογάλου μισθοφόρου. Μου είπε ότι πολύ λίγοι έχουν μείνει φυλετικά καθαροί, οι περισσότεροι αναμίχθηκαν με τους μαύρους. Αυτοί που επέζησαν από τους άσπρους και μαύρους εισβολείς έπιασαν ένα κομμάτι στην απεραντοσύνη της ερήμου Καλαχάρι και ξεχάστηκαν. Στον πόλεμο της Αγκόλα, ο Αφρικανικός στρατός τους επιστράτευσε και τους χρησιμοποίησε για ανιχνευτές στην έρημο.
Εκεί τους συνάντησε ο γνωστός μου και συνεργάσθηκε μαζί τους.
Μου διηγιόταν ότι ήταν υπεράνθρωποι στο περιβάλλον τους, προσδιόριζαν τις κατευθύνσεις και η όσφρηση τους ήταν υπερφυσική. Πολλές φορές την χρησιμοποιούσαν στην ιχνηλασία.
Και οι έντεκα φυλές των μαύρων της Αφρικής ήταν και παρέμειναν κτηνοτρόφοι βοδιών όπως οι Ζulu, βοδιών και προβάτων όπως οι Xasa, αλλά όλοι τους είναι και καλλιεργητές της γης. Το κυνήγι πουλιών και μικρών ζώων ήταν συμπλήρωμα μόνο στην αρκετά καλή διαβίωση τους. Τα μεγάλα κυνήγια των Βig five ήταν |παρόμοια των βασιλέων και σ' αυτά λάμβαναν μέρος όλοι οι νέοι του tribe (της φυλής) όπως αναφέρω στα άρθρα μου «Σαφάρι» και ο φόνος του
ζώου ήταν συντονισμός συλλογικών προσπαθειών πολλών ανθρώπων. Οι San (Βushmen) και οι Ηottentots) ποτέ δεν υπήρξαν καλλιεργητές ή κτηνοτρόφοι ζώων ολοκληρωτικά
στο velt (βοσκότοπος της άγριας πανίδας της Ν. Αφρικής).
Η επιβίωση τους, τους έκανε κυνηγούς. Η δεξιοτεχνία τους και ο επαγγελματισμός τους στο κυνήγι βαθμολογείται σαν ο καλύτερος στον κόσμο. Αλλά έστω κι έτσι χωρίς τα
δηλητηριασμένα βέλη στη φαρέτρα τους, παρά τις περίπλοκές γνώσεις τους, την εμπειρία, την ικανότητα τους
στον εντοπισμό και την ιχνηλασία των ζώων, την απίστευτη νηφαλιότητα και το
θάρρος στην αντιμετώπιση
των Βig Five δεν θα ήταν σε θέση να επιτύχουν τα θεαματικά τους αποτελέσματα. Χωρίς δηλητήριο τα μικροκαμωμένα τόξα και βέλη τους δεν ήταν, δραστικά παρά μόνο σε πουλιά και μικρά ζώα.
Προσθέτοντας τοξικά συστατικά έκαναν τα μεγάλα θηράματα ευπρόσβλητα και τη διάτρηση γεγονός μικρής σπουδαιότητας. Το ερώτημα είναι πως ανακάλυψαν τις τοξικές ουσίες. Πολλοί άνθρωποι έχασαν την ζωή τους στα πρωτόγονα πειράματα μέχρι να επιτύχουν τις καθιερωμένες δόσεις. Αναμφίβολα κανείς δεν γνωρίζει .
Τα σημερινά εργαστήρια τοξικολογίας χρησιμοποιούν όργανα ακριβείας μετρήσεως όγκου, ταχύτητας, θερμότητας, αντίστασης πυκνότητας και χρησιμοποιούν πειραματόζωα ποντίκια για να καθορίσουν το βάρος του δηλητηρίου ανά χιλ/μο σώματος. Οι Βushmen πώς το υπολογίζουν; Μήπως έχετε ακούσει για την ζυγαριά με τα βήματα της χελώνας (tortoise pace scale ), την μέθοδο
που οι Βushmen ταξινομούν τα δηλητήρια των βολών τους; Ακούστε λοιπόν: Απλώνουν λίγο από το καινούργιας παραγωγής δηλητήριο στο χαρακωμένο πόδι μίας χελώνας, την αφήνουν κάτω και περιμένουν να δουν πόσο μακριά θα πάει. Η μέγιστη επιτρεπτή απόσταση είναι πέντε με έξι βήματα. Εάν αυτή διανύσει περισσότερα, το δηλητήριο απορρίπτεται γιατί υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να χαθεί το μεγάλο θήραμα από την απώλεια πολύτιμου χρόνου για τον εντοπισμό και την ιχνηλασία του. Μετά το τεστ, την χελώνα βέβαια δεν την πετάνε αλλά από το κρέας της παίρνουν ένα μεζέ πριν το κυνήγι. Το κέλυφος της είναι ένα από τα πλέον συνηθισμένα σκεύη για την συλλογή βατόμουρων και φαγώσιμων εντόμων. Τα συνήθως χρησιμοποιούμενα δηλητήρια από τους Βushemn της Καλαχάρι παίρνονται κυρίως από το ρupae των δέντρων, το οποίο είναι
ένα σκαθάρι, σαν μεγάλος ψύλλος.
Η μία του κάμπια, από τα δύο είδη που υπάρχουν, τρέφεται από ένα δηλητηριώδη θάμνο, ενώ η άλλη από το δέντρο Marula
Οι Βushmen γνωρίζουν που θα εντοπίσουν το pupae. Τούτο βρίσκεται περίπου 20 έως 30 εκατοστά κάτω από το έδαφος που σκεπάζουν αυτά τα δέντρα. Το δηλητήριο το παίρνουν από μία ευκολοσχηματισμένη κύστη κάτω από το σκληρό δέρμα του ρupae πιάνοντας το με τον αντίχειρα και το δείκτη για να εκχυμώσουν το περιεχόμενο του. Τότε κόβουν την άκρη του κεφαλιού διοχετεύοντας το δηλητήριο κατ' ευθείαν στην χορδή από έντερο που προσδένει την κεφαλή του βέλους στο στέλεχος. Ποτέ δεν απλώνουν το δηλητήριο στις κοφτερές άκρες της κεφαλής του βέλους, ενδεχομένως αυτή να είναι μία ασφαλής πρόβλεψη να προλάβει θανατηφόρο επακόλουθο, εάν ο κυνηγός ατυχώς αυτοτραυματιστεί όπως κρατά το βέλος γιατί δεν υπάρχει αξιόπιστο αντίδοτο αυτού του δηλητηρίου. Έξω από την κύστη του σκαθαριού το δηλητήριο παραμένει ενεργό για μεγάλο χρονικό διάστημα (οι Βushmen λένε 100 χρόνια), αλλά εφόσον απλωθεί, η τοξικότητα του βαθμιαία ελαττώνεται. Ένα άλλο κοινό δηλητήριο για τα βέλη τους το παίρνουν από την οικογένεια των θάμνων, το φυτό Acokanthera, γνωστό στους ντόπιους ως «το δηλητηριώδες δέντρο των Bushman».
Πάρα πολλά είδη του θάμνου αυτού απλώνονται από την Ερυθραία ως την Ν. Αφρική. Όλα τα μέρη αυτών των φυτών θεωρούνται μεγάλης τοξικότητας με εξαίρεση τα ώριμα φρούτα μερικών ειδών. Οι Βushmen κατασκευάζουν το δηλητήριο για τα βέλη τους από τα πελεκούδια του ξύλου του θάμνο Arakanthera τα οποία βράζονται ότου παράγουν μία μαύρη σαν πίσσα ουσία. Αυτό είναι το δηλητήριο. Η ποσότητα που συνήθως επαλείφεται σ' να βάρος που κυμαίνεται από 1 έως 4 γραμμάρια. Ένα γραμμάριο είναι ικανό να σκοτώσει 500 ενήλικες ανθρώπους. Εντούτοις πρέπει να θυμόμαστε ότι χρησιμοποιώντας το δηλητήριο στο κυνήγι, είναι επιβεβλημένο να ρίξουμε το μεγάλο θήραμα κάτω όσο το δυνατόν συντομότερα πριν επέλθει η νύχτα, γιατί εφόσον κινείται μπορεί να φαγωθεί από τα αρπακτικά ζώα ή από αυτά που τρώνε πτώματα, πολύ πριν φτάσει ο κυνηγός.
Το δηλητήριο της acokanthera αφού εισέλθει στο σώμα απ' την πληγή του βέλους μπορεί να σκοτώσει μία μικρή αντιλόπη ή ένα άνθρωπο σε 15 λεπτά, ενώ μία μεγάλη αντιλόπη όπως το elan θα επιζήσει για λίγες ώρες και ο ελέφαντας θα πάρει λίγες ημέρες.
Το δηλητήριο απορροφάται και από τους πόρους του δέρματος.
Οι
Βushmen πρόσεχαν πάρα πολύ ν' αποφύγουν την επαφή των χεριών τους με το δηλητήριο προπάντων όταν είχαν κοψιές ή γδαρσίματα. Το κρέας των ζώων που σκότωναν με δηλητηριώδη βέλη δεν μολύνονταν. Όμως η σάρκα γύρω από την πληγή του βέλους κοβόταν αμέσως και αφού έκαιγαν χυμό από το φλοιό του δέντρου BAOBAB το έβαζαν αμέσως στο μέρος αυτό για να το καθαρίσουν.
Ο Σουηδός φυσιοδίφης και εξερευνητής Anders Sparrman που εξερευνούσε το ανατολικό Cape Province το 1775, περιγράφει ωμά ότι συνάντησε ένα μπάσταρδο Ηοttenlot που είχε πληγωθεί με δηλητηριασμένο βέλος λίγο καιρό πριν την συνάντηση τους. Το βέλος είχε αφαιρεθεί εγκαίρως, υποθέτει ότι η πληγή είχε αφαιμαχθεί και θεραπευόταν με στουμπηγμένα φύλλα συκιάς των Ηottenlotί. Το θύμα επέζησε αλλά δεν αισθανόταν εντελώς καλά, φοβόταν δε ότι δεν θα τα κατάφερνε να επιζήσει. Ο Αξιωματικός του Αφρικανικού στρατού του Γιοχάνεσμπουργκ Van Der Walf που χτύπησε από δηλητηριασμένο βέλος Βushmen , κατά ομολογία του υπέφερε από βασανιστικό πόνο πάνω από τριάντα χρόνια. Κάποιοι άλλοι επιζώντες από δηλητηριασμένα βέλη των Βushmen υπέφεραν μία ζωή από πληγές που επουλώνονταν πολύ αργά για να ξαναεφορμήσουν αμέσως.
Για φανταστείτε μία παρέα Βushmen κυνηγών να κάθονται γύρω από τη φωτιά στην έρημο Καλαχάρι, εκθειάζοντας τα χαρακτηριστικά των δικών τους συνταγών δηλητηρίων για βέλη, με πάθος όπως οι δικοί μας κυνηγοί υπερασπίζονται σήμερα τις συμπαθείς σ' αυτούς μάρκες κυνηγετικών όπλων.
Τους Βushmen χρησιμοποιεί σχεδόν το σύνολο των Αφρικανών επαγγελματιών κυνηγών ως ανιχνευτές στο κυνήγι των Βίg five . Προσωπικά πιστεύω ότι κυνηγοί που χρησιμοποιούν την μοντέρνα τεχνολογία για να επιτύχουν τον ακαριαίο θάνατο του ζώου ποτέ δεν θα διανοηθούν να δοκιμάσουν την επώδυνα βασανιστική θανάτωση του ζώου με δηλητηριασμένα βέλη, όπως οι San (Βushmen ) και Ηottentots. Σκληρές κυβερνήσεις όπως της Μποτσουάνα σήμερα τους περιόρισαν σε καταυλισμούς γκέτο, σαν αυτόν που επισκέφτηκα στην Nata της Μποτσουάνα κι άκουσα τα παράπονα τους, ότι τους απομάκρυναν από την έρημο Καλαχάρι που είναι το φυσικό περιβάλλον τους και τους απαγόρευσαν το κυνήγι που είναι η επιβίωση τους. Από την άλλη μεριά η κυβέρνηση της Ναμίμπια με προγράμματα προσαρμογής στους σύγχρονους τρόπους ζωής και εκπαίδευσης τους εγκαθιστά σε οικισμούς.
Οι San (Βushmen ) και οι Ηοttentots δεν έχουν πλέον μοίρα στον ήλιο. Δυο πανάρχαιες φυλές που εξαφανίζονται στον αιώνα της τεχνολογίας και της παγκοσμιοποίησης. Διαβάστε το παράπονο ενός Βushman Basuma του Feibe που κατοικεί στο κέντρο της ερήμου Καλαχάρι και θα ματώσει η ψυχή σας:
«Επικαλούμενος τον πολιτισμό μου, το λιοντάρι είναι ένας φίλος μου. Γιατί σήμερα στο λιοντάρι δίνεται περισσότερη αξιοποίηση και δεν δίνεται και σε μένα τον ίδιο;». Σ' αυτή την ερώτηση του μπορώ ν' απαντήσω: «Φίλε μου, εσύ δεν ανήκεις σε ένα από τα προς εξαφάνιση είδη ζώων όπως π.χ. ο ελέφαντας. Τότε ευχαρίστως θα σου είχε δωριθεί το ίδιο ποσό χρημάτων να προστατευθείς όπως δίνεται για να προστατευθεί ο ελέφαντας». Πού πάμε Κύριε;
Initial
Back