Welcome in Greece Welcome in Greece

 

Welcome in Greece




ΑρχικήInitial ΠίσωBack ΠίσωΠέρδικες

Η Βασίλισσα του Βουνού !! (4-10-2003) ...

(photo
.

ΒΟΥΝΙΣΙΑ ΠΕΡΔΙΚΑ ή ΠΕΤΡΟΠΕΡΔΙΚΑ (ALECTORIS GRAECA GRAECA)

Γενικά στοιχεία Είναι ένα από τα πιο αγαπημένα και ίσως το πιο τραγουδισμένο από τα ενδημικά είδη της άγριας πανίδας της χώρας μας. Η μυθολογία τη θέλει όμορφη νύφη, της οποίας τα θέλγητρα ενόχλησαν τη μητέρα των θεών Ήρα και τη γκρέμισε από την Ακρόπολη. Η Παλλάδα Αθηνά όμως τη λυπήθηκε και τη μεταμόρφωσε σε πουλί. Από τότε τα ελληνικά βουνά αντιλα­λούν από το κελάηδημα της.

Γράμμος-Μήδεια και εγώ στην ομίχλη Ίνα , Μέλι , Παντελής

Στην Ελλάδα απαντά στη Μακεδονία, Ήπει­ρο, Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο, Εύβοια, Ιόνια νησιά, Κύθηρα. Στην Κέρκυρα και Ζάκυνθο υπήρχε μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, ενώ από την Αττική και Σαλαμίνα εξαφανίστηκε τις δεκαετίες του 1960-1970. Ο πληθυσμός της στην Ελλάδα εκτιμάται σε 7 - 13.000 ζευγάρια (Papaevangelou et al. 2001). Ζει κυρίως σε μεγά­λα υψόμετρα, σε απότομες βουνοπλαγιές, θαμνώ­δεις και βραχώδεις εκτάσεις, αλλά και σε αραιά δάση. Δεν αποκλείεται όμως να τη συναντήσου­με και πολύ χαμηλότερα, ακόμα και κοντά στη θάλασσα.

Ανήκει στην τάξη των ορνιθόμορφων (Galli-formes), η οποία περιλαμβάνει πουλιά μετρίου με­γέθους που πρωτοεμφανίστηκαν πριν από 50-60 εκατ. έτη. Εντάσσεται στην οικογένεια των Φασιανίδων (Phasianidae) που αποτελείται από 178 είδη σε όλο τον κόσμο και στην υποοικογένεια των περδικίνων (Perdicinae) στην οποία ανήκουν 132 περίπου είδη.

Το υποείδος που συναντάται στην Ελλάδα και την υπόλοιπη νοτιοανατολική Ευρώπη είναι το Α. g. graeca, στις Άλπεις συναντάται το υποείδος saxatilis και στη Σικελία το υποείδος whitakeri. Ξε­χωρίζει από τα άλλα είδη και υποείδη από την εμφάνιση της και τη φωνή της (τσίκιρι-τσικ, τσίκιρι-τσικ). Είναι είδος μονογαμικό, αν και παρα­τηρήθηκαν περιπτώσεις όπου η αρσενική, ανά­λογα με το κοπάδι, μπορεί να ζευγαρώσει με πε­ρισσότερες θηλυκές. Τρέφεται με σπόρους αγρωστωδών και λιγότερο με καρπούς, έντομα και φύλ­λωμα ποωδών φυτών, ενώ η κύρια τροφή των νεοσσών είναι τα έντομα. Μαζί με την τροφή της καταπίνει και πετραδάκια, γιατί τη βοηθούν στην πέψη. Ως χώρους για τη διατροφή της προτιμά τις γε­ωργικές καλλιέργειες, λιβάδια, εγκαταλειμμένα μαντριά και αλώνια που βρί­σκονται κοντά σε βλάστηση που της προσφέρει κάλυψη. Αναζητά την τροφή της νωρίς το πρωί και αργά το απόγευμα. Ενδιάμεσα ψάχνει για νερό, ιδιαί­τερα τους θερινούς μήνες κι αν αυτό δεν είναι εφικτό το λαμβάνει τρώγοντας διάφορους βολβούς και χυμώδη βλαστάρια φυτών. Έχει σπουδαία αντίληψη σχετικά με τον ευρύτερο χώρο όπου διαβιώνει, γνωρίζοντας πολύ καλά κάθε σκιερό μέρος, σχισμές και βαθουλώματα βράχων όπου διατηρούνται μικρές ποσότητες νερού. Καταφύγιο της είναι οι απότομες βουνοπλαγιές όπου το κοπάδι συγκεντρώνεται το βράδυ για κούρνιασμα, σε ορισμένο μέρος, το ο­ποίο επιμελείται το αρχηγικό αρσενικό.

Ενώ όλη την προηγούμενη περίοδο οι πετροπέρδικες ζουν σε κοπάδια, την περίοδο αναπαραγωγής, που αρχίζει το Φεβρουάριο, σχηματίζουν ζευγάρια και φτιάχνουν τη φωλιά τους ανάμεσα σε θάμνους και πέτρες, ενώ φωλιές έχουν βρεθεί και πάνω σε δέντρα. Η ωοτοκία διαρκεί από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο. Γεννούν 10-15 περίπου αυγά τα οποία επωάζουν για 24-26 περίπου ημέρες. Μετά την εκκόλαψη οι νεοσσοί βαδίζουν αμέσως και διατρέφονται με τη φροντίδα των γονιών τους. Οι πρώτες μέρες της ζωής τους είναι οι πλέον καθοριστικές, γιατί τότε διατρέχουν τους μεγαλύτερους κινδύνους και το θη­λυκό τους προστατεύει με αυτοθυσία.

Κύριοι φυσικοί εχθροί είναι το κουνάβι, η αλεπού και τα αρπακτικά πτηνά. Σε έρευνα που έγινε στην Ιταλία αποδείχθηκε ότι οι περισσότερες απώλειες, σε απελευθερωμένες ορεινές πέρδικες εκτροφείου οφείλονταν στην αλεπού, η οποία εκπαιδεύεται στο πώς να επιτίθεται στις πέρδικες. Οι απώλειες από αρπακτικά πτηνά παρουσίαζαν αύξηση την περίοδο του Φθινοπώρου. Οι πέρδι­κες που απελευθερώθηκαν το Φθινόπωρο είχαν μεγαλύτερο ποσοστό επιβίω­σης από αυτές που απελευθερώθηκαν την Άνοιξη.

Ο πληθυσμός των περδίκων μπορεί επίσης να υποστεί μεγάλες απώλειες και από αβιοτικούς παράγοντες, όπως οι αιφνίδιες αλλαγές του καιρού, ιδιαίτερα κατά την εποχή της αναπαραγωγής και της ανατροφής των νεοσσών.

Κύριες απειλές για τους πληθυσμούς της ορεινής πέρδικας

Φέρμα Μήδεια και ποντάρισμα Γράμμος

Ο σημαντικότερος ίσως παράγοντας που επηρεάζει αρνητικά τη διατήρηση του πληθυσμού είναι η υποβάθμιση των ενδιαιτημάτων. Στον ελλαδικό χώρο παρατηρήθηκε μεταπολεμικά μια τάση φυγής των κατοίκων από την ύπαι­θρο προς τα αστικά κέντρα. Αποτέλεσμα αυτής της μετακίνησης ήταν: α) Η εγκατάλειψη των γεωργικών καλλιεργειών στις ορεινές και ημιορεινές περιο­χές, που συνεπάγεται τη μείωση των πηγών τροφής για τις πέρδικες καθώς και άλλων ειδών που διαβιούν σε τέτοιες περιοχές, όπως του λαγού, β) Η μείωση της ορεινής κτηνοτροφίας, που επέφερε τη δημιουργία συμπαγών μαζών αειφύλλων πλατύφυλλων μη κατάλληλων για τη διαβίωση της πέρδικας, επίσης και του λαγού.

Αν και ο αριθμός των κατοίκων συνεχώς μειώνονταν στις ορεινές περιοχές, μεγάλος αριθμός δασικών δρόμων κατασκευάστηκε κατά τις τελευταίες δεκα­ετίες. Σήμερα, σε πολλά ελληνικά βουνά υπάρχει ένα πυκνό οδικό δίκτυο που μπορεί να υποστηριχθεί ότι έχει επιπτώσεις, μεταξύ άλλων, και για την ορεινή πέρδικα. Συγκεκριμένα, επέτρεψαν την ευκολότερη πρόσβαση των λαθροθη­ρών και των κυνηγών, κάτι που μπορεί να προκαλεί προβλήματα στον πληθυ­σμό της πέρδικας σε αρκετές περιοχές.

Ένας ακόμα παράγοντας που επηρέασε αρνητικά τη διατήρηση των πλη­θυσμών της πετροπέρδικας είναι ο υβριδισμός της με τη νησιώτικη πέρδικα (τσούκαρ). Μέχρι πριν από λίγα έτη πραγματοποιούνταν απελευθερώσεις εκτρεφόμενης πέρδικας τσούκαρ και σε περιοχές που είναι χώροι εξάπλωσης της ορεινής. Αποτέλεσμα αυτού ήταν να παρατηρηθεί το φαινόμενο του υβρι­δισμού. Προέκυψαν δηλαδή από τη διασταύρωση τους πουλιά (υβρίδια) με διαφορετικό γενετικό υλικό από αυτό της ορεινής, η οποία έχει προσαρμο­στεί στις συνθήκες του φυσικού περιβάλλοντος για μακρά χρονική περίοδο.

Μέτρα για την αύξηση των πληθυσμών της ορεινής πέρδικας

Από τα σπουδαιότερα μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν για να επιτευ­χθεί η αύξηση των πληθυσμών της ορεινής πέρδικας, δεδομένης βέβαια της διατήρησης της απαγόρευσης των απελευθερώσεων της τσούκαρ σε περιοχές εξάπλωσης της ορεινής, είναι η βελτίωση των ενδιαιτημάτων της (βιοτόπων). Επεμβάσεις δηλαδή οι οποίες θα προσφέρουν στα πουλιά τα στοιχεία που χρειάζονται για την επιβίωση τους (τροφή, νερό και κάλυψη) και θα επανα­φέρουν, στο μέτρο του δυνατού, το ενδιαίτημα στην κατάσταση που βρισκό­ταν παλαιότερα. Η εγκατάσταση διάσπαρτων καλλιεργειών του ενός (1) στρέμ­ματος περίπου με μίγματα σπόρων ειδών, όπως το σιτάρι, κριθάρι και τριφύλ­λι, θα εξασφάλιζε σε μεγάλο βαθμό την παροχή θρεπτικής τροφής. Η δη­μιουργία επίσης απλών κατασκευών που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως ποτίστρες, εκμεταλλευόμενοι τις πηγές καθώς και τα κατακρημνίσματα, θα βοηθούσε σημαντικά στην εξεύρεση νερού τη θερινή περίοδο.

Νίβα , Μήδεια , Γραμμος , πέρδικες Ένα ακόμα μέτρο για την αύξηση των πληθυσμών του είδους είναι ο περιο­ρισμός των επιπτώσεων από τους άρπαγες. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί έμμεσα με κατάλληλες επεμβάσεις στο ενδιαίτημα και άμεσα με τη θανάτωση καθο­ρισμένου αριθμού αρπάγων. Ο ειδικός σχεδιασμός που θα πραγματοποιείται για κάθε περιοχή θα περιλαμβάνει τη χρήση αποτελεσματικών τεχνικών και τη παρακολούθηση των πληθυσμών των κύριων ειδών του τροφικού πλέγμα­τος του οικοσυστήματος.

Μέτρα σε τοπικό επίπεδο πρέπει να λαμβάνονται επίσης για την αντιμετώ­πιση της λαθροθήρας και τη ρύθμιση της θήρας. Στην περίπτωση αυτή, ο διαχει­ριστής εκτός από το θήραμα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του και τον άνθρωπο, τότε μόνο θα επιτευχθεί το καλύτερο αποτέλεσμα. Ένα παράδειγμα μη ορ­θής απόφασης αποτελεί η εφαρμογή μέτρου, σύμφωνα με το οποίο επιτρέπε­ται η εκγύμναση των κυνηγετικών σκύλων μόνο σε καθορισμένους χώρους (ζώνες εκγύμνασης). Μειονέκτημα είναι ότι οι κυνηγοί συγκεντρώνονται σε περιορισμένους χώρους με αποτέλεσμα:

- οι πέρδικες να υφίστανται εντονότερη πίεση στις ζώνες εκγύμνασης και
- οι κυνηγοί να συνωστίζονται με επιπτώσεις για την εκπαίδευση των σκύ­λων και για τη δική τους ικανοποίηση.

Η ορθή λύση πρέπει να βασίζεται στη γνώση της βιολογίας της πέρδικας και των παραμέτρων που επηρεάζουν την εκγύμναση των σκύλων και βέβαια την ικανοποίηση των κυνηγών. Μια τέτοια λύση θα μπορούσε να αναφέρει ότι κατά το τρίμηνο που λαμβάνει χώρα το κύριο μέρος της αναπαραγωγής (επώ­αση και ανατροφή), η εκγύμναση των σκύλων μπορεί να πραγματοποιείται μόνο σε καθορισμένες περιοχές στις οποίες δεν υπάρχει πέρδικα, απλώς δη­λαδή για το τρέξιμο των σκύλων. Μετά το τρίμηνο, όπου θα έχουν ολοκληρω­θεί τα κρίσιμα στάδια της ανατροφής, για το σύνολο σχεδόν των περδικακίων, η εκπαίδευση μπορεί να πραγματοποιείται παντού, εκτός των καταφυγί­ων άγριας ζωής.

Ένα ξεχωριστό κεφάλαιο αποτελούν τα προγράμματα επαναεισαγωγής και ενδυνάμωσης των πληθυσμών της πέρδικας. Αποτελεσματικότερη μέθοδος είναι η σύλληψη και μεταφορά αγρίων ατόμων από γειτονική περιοχή. Μπο­ρεί επίσης να χρησιμοποιηθεί η φυσική εκτροφή, δηλαδή η ανατροφή των νεοσσών από τη φυσική τους μητέρα σε ευρύχωρους κλωβούς με βλάστηση και ησυχία. Το σύστημα αυτό της εκτροφής, σύμφωνα με έρευνες σε άλλα είδη πέρδικας, επιτρέπει στους νεοσσούς να μάθουν να αντιμετωπίζουν τους άρπαγες και να ανατρέφουν τα μικρά τους, κάτι που πραγματοποιείται σε πολύ μικρότερο βαθμό όταν χρησιμοποιούνται εκκολαπτικές μηχανές και θερμομητέρες.

Συμπερασματικά, ο επιστημονικός σχεδιασμός δράσεων και ενεργειών που εύκολα μπορούν να υλοποιηθούν, μπορεί να προσφέρει στην ορεινή πέρδικα και στους κυνηγούς της χώρας μας ότι πολυτιμότερο, ως έννοα όντα, την αειφορία.

Χαράλαμπος Σταμκόπουλος Δασοπόνος , Θηραματολόγος
ΣΤ ΚΟΜΑΘ περιοδικό Πάνθηρας

Φωτογραφίες Γιώργος Πέππας - Internet

(photo

.

Top

© Giorgio Peppas



Welcome in Greece


(photo απόσπασμα από το βιβλίο του Αντώνιου Β. Καπετάνιου,