Πέρδικα μωρ' πέρδικα που περπατείς λεβέντικα.
Πού ήσουν πέρδικα γραμμένη κι ήρθες το πρωί βρεγμένη;
ήμουν πέρα κει στα πλάγια, στις δροσιές και στα χορτάρια.
Έτρωγα το Μάη τριφύλλι και τον Αύγουστο σταφύλι
Η πέρδικα κι η κοπελιά είναι κακό κυνήγι
θέλει στα γρήγορα φωτιά μη σηκωθεί και φύγει
Η πετροπέρδικα
ζει σε κοπάδια, που φτάνουν καμιά φορά και τα 20 άτομα. Όλα αυτά είναι συνήθως
πουλιά της ίδιας φωλιάς, με τους γονείς τους. Ωστόσο, μερικές φορές συμβαίνει να έχει προσκολληθεί σ' ένα τέτοιο κοπάδι και ένα ή δυο ορφανεμένα περδικόπουλα, που η δική τους οικογένεια καταστράφηκε για τον α ή β λόγο.
Μπορεί ακόμη να συμβεί να σηκώσει κανείς κοπάδι που να έχει 30 άτομα ή και περισσότερα. Αλλά τότε δεν πρόκειται παρά για δύο ή τρία κοπάδια που ενώθηκαν τυχαία, προς στιγμή, είτε εξαιτίας της άφθονης τροφής σ' εκείνο το σημείο, είτε εξαιτίας του νερού κλπ. Ο παρατηρητής που θα σηκώσει ένα τέτοιο κοπάδι, αν θελήσει να προσέξει λίγο, θα δει ότι τα άτομα που αποτελούν το κοπάδι, φεύγοντας δεν θα ακολουθήσουν την ίδια διεύθυνση όλα και κυρίως ότι δεν καθίσουν στην ίδια θέση όλα. θα χωριστούν άλλα από δω και άλλα από κει και καθένα θα πάει με τους δικούς του, όπως ήτανε πριν να βρεθούν - τυχαία- μαζί.
Άλλωστε αυτό συμβαίνει πολύ συχνά. Τα κοπάδια που σηκώνει συνήθως κάποιος, στην αρχή του κυνηγιού το καλοκαίρι είναι 10 -12 πουλιά. Έπειτα λιγοστεύουν (από το κυνήγι και τους λοιπούς εχθρούς τους), μέχρι που στα τέλη Δεκέμβρη δεν σηκώνονται παρά κοπάδια από 6-7 πουλιά, συχνά και από 4-5 άτομα. Αν από ολόκληρο το κοπάδι, απομείνουν μονάχα μια -δυο, ίσως αυτές ενωθούν με κανένα άλλο μεγαλύτερο για λόγους ασφαλείας. Γιατί όταν είναι πολλές, γίνεται καλύτερα η επιτήρηση των κινδύνων.
Είναι πια Ιούλιος, καρδιά του καλοκαιριού. Η αβάσταχτη ζέστη έχει ζεστάνει τη γη, τα χόρτα είναι όλα κίτρινα και ξεραμένα, και οι κρυφές γούρνες που κρατούσανε βρόχινο νερό ως το Μάη, έχουν στεγνώσει εντελώς. Νερό δεν υπάρχει πουθενά αλλού, παρά μονάχα στις νερομάνες των βουνών, στις βρύσες και στα ρέματα.
Πρωί - πρωί, πριν ακόμα καλοφωτίσει, ο αρχηγός κάθε οικογένειας, ο κότσος του κοπαδιού, θ' αρχίσει το κελάηδισμα σαν εγερτήριο ή σαν προσκλητήριο, για να ξυπνήσει και να μαζέψει το κοπάδι. Τα περδικόπουλα, που είδανε το φως της ημέρας κατά το Μάη, αν ο καιρός στάθηκε ευνοϊκός και αν τη γλίτωσαν από τους φυσικούς εχθρούς τους θα είναι πια πουλαδίτσες..
Το πρώτο που τους χρειάζεται με το ξύπνημα είναι το νερό. Τροφή μπορούν να βρουν οποιαδήποτε ώρα της ημέρας σε οποιοδήποτε μέρος του βουνού. Αλλά νερό μόνο χαμηλά μπορούν να. βρουν, σε μέρη βολικά και πολυσύχναστα.
Γι' αυτό είναι ανάγκη να φτάσει εκεί το κοπάδι προτού ξυπνήσει και παρουσιαστεί εκεί κανείς άλλος. Άλλωστε αυτή η ώρα είναι καλή και για άλλο λόγο. Τα αγρίμια της νύχτας αυτήν την ώρα αποτραβιούνται στις τρύπες τους και οι εχθροί της ημέρας ακόμα δεν έχουν απλωθεί... Οι αποστάσεις δεν έχουν καμία σημασία για την πέρδικα.
Ενώ το γλυκοχάραμα την βρίσκει ψηλά στα καταράχια των βουνών, κοντά σε γκρεμούς και βράχια -σε λίγο, σε απίστευτα, σύντομο χρονικό διάστημα, βρίσκεται κιόλας κάτω στο ρέμα, εκεί που ξέρει ότι αναβλύζει το νερό. Δεν πηγαίνει πετώντας εκεί κάτω. Γιατί η πέρδικα, παρ' ότι έχει γερά φτερά, προτιμάει απείρως να πηγαίνει με τα πόδια της, να τρέχει. Τα φτερά της δεν τα μεταχειρίζεται παρά μόνο σε εξαιρετικές περιστάσεις, ιδιαίτερα όταν την έχει ανακαλύψει και πλησιάσει κανένας, εδαφόβιος εχθρός της. Ενώ με τα πόδια της είναι πιο ασφαλισμένη: δεν κάνει φανερή την παρουσία της, αποφεύγει τον κίνδυνο των πτερωτών εχθρών της (αετών, γερακιών κλπ) που την παραμονεύουν και στο μεταξύ, κατεβαίνοντας για το νερό, όλο και κάτι βρίσκει να τσιμπήσει...
Πολλοί υποστηρίζουν ότι η πέρδικα δεν έχει ανάγκη από νερό. Το συμπέρασμα το εξάγουν από το ότι είδαν κοπάδια πέρδικες να ζουν σε μέρη που το νερό είναι πολύ μακριά, ή που δεν υπάρχει καθόλου καθαρό νερό εκεί γύρω. Αλλά το συμπέρασμα αυτό είναι επιπόλαιο. Σωστό είναι ότι η πέρδικα δεν είναι πουλί που πίνει πολύ νερό, όμως, όπως ανέφερε και ο Αριστοτέλης, πίνει. Επίσης ανέφερε ότι μπορεί να κάνει αρκετές μέρες χωρίς νερό, όταν μάλιστα φοβηθεί πολύ και νιώθει ότι εκεί που θα πάει να πιει νερό κινδυνεύει.
Αρκείται τότε στην πρωινή σταγόνα της δροσούλας που απομένει στα φύλα των φυτών, αν βρει.
Αυτή η δυνατότητα που έχει να μην πίνει κάποιες φορές νερό, δεν σημαίνει ότι δεν υποφέρει από την έλλειψη του. Επίσης, υπάρχει η περίπτωση σε μέρη ξερά και άγονα να υπάρχει, ανάμεσα στους βράχους ένας κρυφός νεροσυλλέκτης όπου καταφεύγουν τις δύσκολες στιγμές οι πέρδικες για μερικές σταγόνες νερού, προκειμένου να σβήσουν τη δίψα τους.
Το νερό είναι επίσης απαραίτητο και στα περδικόπουλα, ιδιαίτερα όταν είναι μικρά. Αλλά η εποχή που βγαίνουν από τα αυγά, κατά τις αρχές του Μάη, η γη βαστάει ακόμη πολλή δροσιά τα πρωινά, όλες οι μικροπηγές αναβλύζουν, και ανάμεσα στις πέτρες και τα βράχια υπάρχουν αρκετές κρυφές γούρνες, που κρατάνε νερό. Τις καλές χρονιές, οι μανάδες δε βρίσκονται σε δύσκολη θέση για το πού θα βρουν νερό να πιουν τα μικρά τους, ούτε είναι αναγκασμένες να τα οδηγούν, μεγάλες αποστάσεις ενέργεια που θα τα εξέθετε σε διάφορους κινδύνους.
Αν όμως συμβεί και η χρονιά είναι πολύ ξηρή και δεν βρέξει καθόλου την άνοιξη, οι φωλιές που είναι φτιαγμένες σε άγονα πετροβούνια αφανίζονται ολότελα από το μαρτύριο της δίψας. Κάποια περδικόπουλα, όχι πολλά, πιθανόν να επιζήσουν, κι αυτά μόνο όταν η έλλειψη νερού τα πετύχει λίγο μεγαλωμένα.
Το νερό λοιπόν τους είναι απαραίτητο. Εγώ προσωπικά τις έχω δει να πίνουν σε βλιχάδα, κάτω στην αμμουδιά, τις έχω 'σηκώσει από απότομα βράχια της ακρογιαλιάς, που όταν αργότερα έψαξα καλά, βρήκα κρυφό νερό. Ακόμα έχω δει ολόκληρο κοπάδι να φτεροκοπά τον Αύγουστο πάνω από μια γκρεμισμένη ερημική παλιόστερνα, που κρατούσε λίγο βρόμικο κοκκινόνερο στον πάτο της. Οι ζέστες ήτανε μεγάλες, οι δυο τρεις νερομάνες κοντά στο χωριό ήταν επικίνδυνες από τους πολλούς κυνηγούς που φύλαγαν καρτέρι κάθε πρωί, λοιπόν τα κοπάδια είχαν αποτραβηχτεί εκεί στο κατάξερο οροπέδιο και πίνανε παλιόνερο από τη γκρεμισμένη στέρνα.
Η δημοτική ποίηση την ξέρει καλά αυτή την αγάπη της πέρδικας για το νερό, και την τραγουδάει μ' ωραίους στίχους.
Είπαμε παραπάνω ότι αφού ξυπνήσει και συγκεντρωθεί το κοπάδι, θα ξεκινήσει προς τον κατήφορο για νερό, γρήγορα - γρήγορα χωρίς πολλές καθυστερήσεις. Η γρηγοράδα της πέρδικας και η ομορφιά της περπατησιάς της είναι κάτι που δεν μπορεί κανείς να το φανταστεί, αν δεν την έχει δει. Προχωρά με το στήθος όρθιο, με το κεφάλι φιδολογώντας ψηλά, φεύγει μπροστά σαν τη σαΐτα χωρίς να χαλάει το περήφανο καμαρωτό της στυλ. Αλλά οι πιο όμορφες κινήσεις της είναι τα μικρά και λικνιστά της πηδηματάκια όταν κατεβαίνει σε γκρεμούς και βραχότοπους, που γι' αυτήν είναι πιο ευκολοδιάβατοι από τις επίπεδες επιφάνειες.
Η δημοτική ποίηση άμα θέλει να αναφερθεί στο περπάτημα κάποιας όμορφης και λυγερής κοπέλας, την πετροπέρδικα θυμάται:
" Πέτρα την πέτρα περιπατεί, λιθάρι το λιθάρι...." Άλλωστε, την πέρδικα θυμάται πολύ συχνά, έχει συνθέσει ένα σωρό ωραία και τρυφερά επίθετα: " περδικόστηθη, περδικομάτα, περδικοπερπατούσα κ.ά."
Ελάχιστες στιγμές της χρειάζονται για να βρεθεί από την κορφή του βουνού κάτω στο ρέμα. Αφού πιει νερό, το κοπάδι θ' αρχίσει να ανηφορίζει πάλι, αυτή τη φορά με το πάσο του βόσκοντας.
Τι τρώει η πέρδικα;
Τα πάντα. Είναι από τα πουλιά που τη δίαιτα τους την κανονίζουν σύμφωνα με ό,τι τους παρέχει η επο-του έτους, και ο τόπος που ζουν. Είναι παμφάγες. Όταν υπάρχει αφθονία σπόρων, τρώνε σπόρους. τρώνε επίσης ρίζες, χλόη, χορταρικά, σταφύλια και κάθε λογής φρούτα, όταν είναι η εποχή τους και τα βρίσκουν. Αλλά η κρεατοφαγία τους είναι επίσης απαραίτητη. Τρώνε σαλιγκάρια, μικροσκαθάρια, μάμούδια, ζουζούνια, ιδιαίτερα τις νύμφες τους ενώ τα αυγά τους λέγεται ότι τους είναι περιζήτητη τροφή. Όταν υπάρχουν πολλές πέρδικες ο τόπος είναι και σκαμμένος από τα σκαλίσματα τους, πλάι στις χορταριασμένες πέτρες και στις ρίζες των θάμνων, όταν βρουν μυρμηγκοφωλιά κάνουν ολόκληρη ανασκαφή, ιδιαίτερα οι κλώσες. Κι αυτό γιατί τα περδικόπουλα ην αρχή δεν τρώνε τίποτα άλλο από νύμφες και αυγά μυρμηγκιών και άλλων εντόμων, που τους είναι φαίνεται απαραίτητο (κάτι σαν το μητρικό γάλα στα θηλαστικά) είναι μάλλον εύπεπτη τροφή για τα τρυφερά τους στομάχια.
Επίσης, τακτικά τρώνε και κανένα χαλίκι, όπως κάνουν
οι κότες, για να διευκολύνεται φαίνεται η χώνεψη
τους. Μια άλλη θεωρία λέει ότι το χαλίκι το τρώνε και
τα τσόφλια των αυγών τους, ενώ η δημοτική ποιητική φαντασία θέλει να πιστεύει ότι αυτό γίνεται σα
γαργάρα, για να γαργαρέψει η φωνή τους. Γεγονός είναι
ότι τρώνε χαλίκια επίτηδες και όχι κατά λάθος ή τυχαία
ας νομίζουν μερικοί. Και αξίζει, μου φαίνεται, να αναφέρω ότι όσες γούσες και στομάχια) κι αν εξέτασα και όσα πρόσφατα χαλίκια κι βρήκα μέσα, ήτανε πάντα κοφτερά, με κόχες - όχι βοτσαλάκια δουλεμένα από τα νερά των βροχών, επομένως τα χαλίκια που καταπίνουν είναι κατάλληλα το χώνεμα της τροφής τους.
Το χρώμα των ακαθαρσιών τους είναι ανάλογο της τροφής που έχουν καταναλώσει συνήθως πράσινο όταν τρέφονται με χορταράκια και σκούρο – ανοικτό καφέ με ζωικές πρωτεΐνες.
Κίτρινο κρινάκι Sternbergia lutea Αγριόκρινος
Οι πολλές βροχές του Σεπτεμβρίου είχαν σαν αποτέλεσμα να πλημμυρίσουν πολλές περιοχές από αυτό το πανέμορφο κρινάκι.
Αμέσως μετά την πρώτη βροχή αρχίζουν να ξεπετάγονται μέσα από τη γη οι «στερνμπέργκιες», που η λαϊκή τους ονομασία είναι «κίτρινα κρινάκια». Μέσα από τα βράχια και στις πολύ πετρώδεις περιοχές, βγαίνει η ελληνική ποικιλία της «σικελικής στερνμπέργκιας» (Sternbergia sicula var. Graeca).
Ενδημικό είδος της μεσογείου, θα το βρούμε από τη Ισπανία και την Αλγερία μέχρι το Ιράν και το Ισραήλ. Στην Ελλάδα απαντάται στη νότιο Ελλάδα δηλ. στερεά, Πελοπόννησος, Κυκλάδες και Κρήτη. Θα το δούμε σε πετρώδεις τοποθεσίες, ανοιχτούς ξηρούς θαμνώνες, συνήθως σε χαμηλό υψόμετρο.
Πολυετής βολβώδης πόα. Το λουλούδι μοιάζει με αυτό του κρόκου, διαθέτει δε 6 κίτρινα τέπαλα και 6 άνισους στήμονες. Τα φύλλα του εμφανίζονται μαζί με το άνθος ή λίγο αργότερα.
Οικογένεια: Amaryllidaceae
Γένος: Sternbergia
Είδος: Sternbergia lutea (L.) Ker Gawl. ex Sprengel group subsp. Lutea, Στερνμπέργκια η κίτρινη, lily-of-the-field, winter-daffodil
Ο βολβός αυτού του λουλουδιού έχει μεγάλες φαρμακευτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται και στην Φαρμακευτική βιομηχανία .
Επίσης είναι ένας βολβός που αγαπούν πολύ οι πέρδικες λόγων των θεραπευτικών ιδιοτήτων πουτουε προσφέρει .
Γνωρίζουμε ότι η πέρδικα τρέφεται με ότι μπορεί να της δώσει ο τόπος της , όπως
μικρούς σπόρους, ριζούλες τρυφερές, αγριοτριανταφυλλιές, αλλα ψάχνει με πολύ υπομονή και τον βολβό από τα κίτρινα κρινάκια, Γιατί με τον βολβό αυτό βγάζει τις ασκαρίδες, τις ταινίες .
Οι οποίες προκαλούν θνησιμότητα στους πληθυσμούς της σε ορισμένες περιπτώσεις και τις οποίες κολλάνε οι πέρδικες συνήθως από τα κόπρανα των προβάτων που αυτά αφήνουν στο βουνό.
Αυτόν τον βολβό οι πέρδικες τον χρειάζονται για να διατηρήσουν των πληθυσμών τους υγιή .
Το καυτό καλοκαιριάτικο μεσημέρι, μέχρι τις 4 το απόγευμα, η πέρδικα μένει γύρω στα ξερά μέρη και στις σκιάδες, που έχει καταφύγει από τις 10. Η ζέστη την πειράζει πολύ, ιδιαίτερα όταν δεν έχει άφθονο νερό διάθεση της, και τότε ακριβώς είναι που κυνηγιέται ευκολότερα. Κατά τις 4 το κοπάδι θα βγει πάλι σιγά βόσκοντας ένα γύρω στα συνηθισμένα του μέρη, εκεί που θα κουρνιάξει τη νύχτα. Το όριο 10 -4, ορίζεται ολοένα, όσο γίνεται δροσερότερος ο καιρός .
Από
το πέσιμο του ήλιου αρχίζει πάλι νέο προσκλητήριο από τους αρχηγούς των κοπαδιών. Ανεβασμένοι κότσοι απάνω σε κανένα κοτρόνι κελαηδούν ενώ το κοπάδι μαζεμένο ένα γύρω ρίχνει τις τελευταίες τσιμπιές της βοσκής πριν κουρνιάσει.
Κάθονται ποτέ στα δέντρα οι πέρδικες
Οι περισσότεροι ορνιθολόγοι τονίζουν ότι κάτι τέτοιο δε γίνεται. Επίσης πολλοί φυσιοδίφες και επιστήμονες δέχονται με ειρωνεία κάθε τέτοια διαβεβαίωση. Σε ένα δε ελληνικό βιβλίο, ο συγγραφέας αντιμετωπίζει με ειρωνεία τους "ανόητους" στίχους των δημοτικών τραγουδιών, που ο ποιητής τοποθετεί την πέρδικα προς ύβριν της αλήθειας, επάνω σε ψηλά κλαδιά δέντρων, σε ένα μάλιστα κλαδί προσφωνεί την εκλεκτή του; "πέρδικα πλουμισμένη, που στα δάση περιπατείς". "Ενώ αυτή η κακομοίρα", συνεχίζει ο συγγραφέας, "δεν έχει κάνει ποτέ αυτές τις ανοησίες να κακαρίζει πάνω στα κλαδιά, και να περιδιαβάζει σαν ποιητής της ρομαντικής σχολής μέσα στα δάση...".
Και για το ότι μεν περπατά μέσα στα δάση, υποθέτω πως δεν θα υπάρχει χωρικός που να μην το ξέρει. Φτάνει να υπάρχει δασολόγος στην συγκεκριμένη περιφέρεια. Όταν φυσάει επί ημέρες πολύ δυνατός αέρας και όταν κάνει μεγάλη ζέστη, ο κυνηγός να είναι σίγουρος πως όλες οι πέρδικες είναι μέσα στα δάση και στα δασάκια, όπου "περιδιαβάζοντας" μάλιστα βρίσκουν την τροφή τους.
Αλλά και το ότι κάθονται στα δέντρα οι πέρδικες, υποθέτω ότι το ξέρουν όλοι όσοι έχουν ζήσει στα περδικότροφα βουνά μας, και όλοι όσοι τις έχουν μελετήσει και κυνηγήσει με σύστημα.
Η πέρδικα καθίζει πάνω στα δέντρα. Είτε για να αποφύγει τον κίνδυνο κάποιου αγριμιού, είτε για δροσολόγημα, είτε σαν σκοπός, υπάρχουν περιπτώσεις που σηκώνεται και καθίζει πάνω στα δέντρα. Αυτό βέβαια δε συμβαίνει πολύ συχνά, αλλά όμως συμβαίνει. Τουλάχιστον στην περίπτωση της νησιωτικής, είναι σε θέση να το πιστοποιήσω από προσωπική πείρα.
Αλλά και σε ξένα περιοδικά έχω διαβάσει αφηγήσεις κυνηγών, που βεβαιώνουν παρόμοια περιστατικά. Επομένως δεν πρέπει να είναι μόνο η νησιωτική που κάθεται, ευκαιριακά πάνω στα δέντρα.
Μην περιμένει ποτέ κανείς ότι θα δει την πέρδικα που σήκωσε, να καθίζει πέρα σ' ένα δέντρο. Αυτό δε θα συμβεί ποτέ. Το κάθισμα της σε δέντρο γίνεται από κοντά, με ένα πήδημα και ένα πουλοφτερούγισμα, όπως κάνουν οι κότες όταν θέλουν ν' ανέβουν κάποιο φράχτη.
Κατά τα μέσα του Γενάρη, η ερωτική ανησυχία αρχίζει να κυριεύει τα κοπάδια, οι πέρδικοι αρχίζουν να γίνονται νευρικοί, θέλουν να διαλέξουν καθένας το ταίρι του και σε λίγες μέρες τα κοπάδια έχουν πια διαλυθεί. Οι πέρδικες είναι πουλιά μονογαμικά και κατά την εποχή των ερώτων τους είναι ζευγάρι.
Συχνά όμως συμβαίνει σε μια περιοχή οι αρσενικοί να είναι περισσότεροι από τις θηλυκιές. Έτσι, αφού δεν υπάρχουν "νύφες" για όλους τους "γαμπρούς", που την
εποχή εκείνη γίνονται ζηλιάρηδες και καβγατζήδες γίνονται διάφορες μονομαχίες.
Αρχίζουν τότε τα τσακώματα, οι παλικαρίσιες μονομαχίες, τα γρατζουνίσματα και τα ξεπουπουλιάσματα. Τελικά, ο πιο αδύναμος θα υποχωρήσει αφήνοντας τον νικητή με την εκλεκτή του. Είναι και αυτό μια από τις σοφές προβλέψεις της Φύσης, που θέλει την διαιώνιση του είδους να γίνεται κατόπιν επιλογής των δυνατότερων και ευρωστότερων οργανισμών, παραμερίζοντας τους νωθρούς και αρρωστιάρηδες, μόνο στο ρόλο του κομπάρσου.
Όπου συμβεί όμως να είναι δυσάναλογα περισσότεροι οι αρσενικοί, και πολλοί από αυτούς να είναι παλικαράδες και ρωμαλέοι, εκεί οι καυγάδες δεν έχουν τελειωμό.
Έρχεται η εποχή που η θηλύκια, πιεζόμενη από τη φύση γεννάει, και όμως δεν ξέρει ακόμα καλά καλά ποιος θα είναι ο οριστικός της σύζυγος. Κανένα ζευγάρι δεν μένει ήσυχο, μόνο επιθέσεις, καυγάδες και αναρχία επικρατούν στον περδικότοπο όλη τη μέρα...
Την εποχή αυτή και μάλιστα στην περίπτωση που προανέφερα, όταν είναι πολλοί σ' ένα τόπο, γίνονται απερίσκεπτοι και εκτίθενται πάρα πολύ, αφού μαλώνουν φανερά, ξεχνώντας να παίρνουν τις συνήθεις προφυλάξεις τους. Ανεβαίνουν πάνω στα βράχια και κακαρίζουν το ερωτικό τους τραγούδι σαν να είναι μεθυσμένοι. Οι εχθροί τους τα αρπακτικά βρίσκουν ευκαιρία να τους ξαφρίζουν, ρυθμίζοντας έτσι την αναλογία των δύο φύλων.
Για την περίοδο αυτή των ερωτικών ορμών της πέρδικας ο Αριστοτέλης γράφει περιεργότατα πράγματα στην "Περί των
ζώων ιστορία" του. Αναφέρω εδώ τη σχετική περικοπή, χωρίς όμως να είμαι σε θέση να
πω αν είναι εντελώς σωστά τα γραφόμενά του. Την εποχή εκείνη ίσως οι πέρδικοι να είχαν πραγματικά αυτές τις κακές συνήθειες, αλλά να τις απέβαλαν με το πέρασμα των αιώνων.
" ... Ώσπερ δι' είρηται, κακόηθες το όρνεον εστί (οι περδίκοι δηλαδή) και πανούργον. Του δ' έαρος εκ της αγέλης εκκρίνονται δι' ωδής και μάχης κατά ζεύγη μετά θηλείας, ην αν λαβή έκαστος. Δια δε το είναι αφροδισιαστικοί οι πέρδικες, όπως μη επωάζη η θήλεια, οι άρρενες τα ωά διακυλινδούσι και συνθλιβούσιν, εάν εύρωσιν, η δε θήλεια αντιμηχανωμένη, αποδιδράσκουσα τίκτει... Όταν δ' αποδράσα επωάζει, οι άρρενες κεκράγαοι και
μάχονται συνιόντες καλούσι δε τούτους χήρους ο δε ηττηθείς μαχόμενος ακολουθεί τω νικήσαντι, υπό τούτου οχευόμενος μόνον εάν δε κρατηθή τις υπό του δευτέρου ή οποιουούν, ούτος λάθρα οχεύεται υπό του κρατιστεύοντος.
" ...Και των περδίκων δε οι τιθασσοί τους αγρίους πέρδικας οχεόουσι. Επί δε τον θηρευτήν πέρδικα ωθείται των αγρίων ο ηγεμών αντιάσας ως μαχούμενος· τούτου δε αλόντος εν τα/ς πηκτναίς, πάλιν προσέρχεται άλλος, αντιάσας τον αυτόν τρόπον. Εάν μεν ούν άρρην ή ο
θηρεύων, τούτο ποιουσιν εάν δε θήλεια η θηρεύουσα ή και άδουσα, αστάση δε ο ηγεμών αυτής οι άλλοι αθροισθέντες τύπτουσι τούτον και αποδιώκουσιν από της θηλείας, ότι εκείνη... Πολλάκις δε και η θηλεία επωάζουσα ανίσταται, όταν τη θηρευούση θηλεία αίσθηται προσέχοντα τον άρρενα... Ούτω δε σφόδρα και οι πέρδικες και οι όρτυγες επτόηνται περί την οχείαν, ωστ' εις τους θηρεύοντας εμπίπτουσι και πολλάκις καθιζάνουσιν επί τας κεφάλας".
... "Όταν δε τις θηρεύει περιπετών τη νεοττία,πρικυλινδείται η πέρδιξ του θηρεύοντας ως επίλπτος ούσα και επισπάται έως αν διαδράση των νεοσσών έκαστος..."
Δηλαδή: Όπως λέγεται, τα πτηνά αυτά, δηλ. οι αρσενικοί πέρδικοι είναι μοχθηροί και παμπόνηροι. Κατά την άνοιξη, κάθε αρσενικός βρίσκει μια θηλύκια και απομακρύνονται από το κοπάδι κατά ζεύγη με κακαρίσματα και αψιμαχίες. Και επειδή οι θηλυκές πέρδικες ικανοποιούν τις γενετικές ορμές των αρσενικών, προκειμένου οι θηλυκές να μην απασχολούνται στην επώαση των αυγών, τα αρσενικά όπου βρουν τα αυγά, τα σκορπίζουν και τα σπάνε. Γι' αυτό το λόγο, οι θηλυκές αμυνόμενες, γεννούν τα αυγά τους προσπαθώντας να ξεφύγουν απ' την αντίληψη των αρσενικών.
Κατά τη διάρκεια λοιπόν που η θηλύκια έχοντας ξεφύγει απ' τα αρσενικά, επωάζει τα αυγά της, τα αρσενικά κακαρίζουν και φιλονικούν μεταξύ τους. (Τότε τα ονομάζουν χήρους). Αυτός που ηττάται στη μάχη, ακολουθεί το νικητή και τον μεταφέρει στην πλάτη του εκτός κι αν νικήσει (ο νικημένος) κάποιον άλλο,, οπότε εκείνος που νικήθηκε από το δεύτερο "αντίπαλο" μεταφέρει κρυφά στην πλάτη του τον νικητή του νικητή τί}ς δικής του μάχης.
Και οι ήμερες πέρδικες επιβαίνουν τις άγριες πέρδικες. Όταν κάποιος εχθρός επιδιώκει να κυνηγήσει μια πέρδικα τότε έρχεται εναντίον του ο αρχηγός των άγριων
πουλιών με σκοπό να συγκρουστεί μαζί του· και αν αυτός πιαστεί στην παγίδα, έρχεται και άλλος, αντιστεκόμενος με τον ίδιο τρόπο. Εάν ο κυνηγός είναι αρσενική πέρδικα, συμβαίνει το παραπάνω. Εάν όμως είναι θηλύκια η κυνηγός και προκαλεί με το κακάρισμα της, ο αρχηγός των αγρίων της αντιστέκεται (και πάλι) οι άλλοι όμως άγριοι πέρδικοι, συγκεντρώνονται, τον χτυπούν και τον διώχνουν από τη θηλύκια. Πολλές φορές και η θηλύκια όταν κλωσσάει τα αυγά της σηκώνεται, όταν καταλάβει ότι κάποιος αρσενικός πλησιάζει μία θηλύκια που θέλει να ζευγαρώσει.
Τόσο πολύ φοβούνται οι πέρδικες και τα ορτύκια κατά τη διάρκεια του ζευγαρώματος ώστε πέφτουν από μόνα τους πάνω στους κυνηγούς και πολλές φορές κάθονται στο κεφάλι τους.
Όταν κάποιος καθώς κυνηγά πέσει πάνω σε φωλιά μικρών πουλιών, η πέρδικα γυρίζει γύρω από τον κυνηγό σαν να πρόκειται να πιαστεί...μέχρις ότου βγει το καθένα απ' τα μικρά πουλάκια...
|
Τέλος πάντων, έρχεται κάποτε η ώρα οι νικημένοι γαμπροί αν και όπου υπάρχουν- να το πάρουν απόφαση ότι δεν θα βρουν ταίρι. Μαζεύονται πάλι σε κοπάδια αποτελούμενα μόνο από αρσενικούς, αφήνουν πίσω τους τα ταιριασμένα ζευγάρια και ζουν καλογερίστικη ζωή. Τα ζευγάρια θα φτιάξουν ανενόχλητα από τους διαφόρους γαμπρούς τη φωλιά τους.
Το μέρος που θα χτιστεί η φωλιά δεν μπορεί να είναι όπου κι όπου. Αν μπορούσαν θα τις έχτιζαν μέσα στις πέτρες. Μέσα στους βράχους κάπου οι εχθροί τους δεν θα μπορούσαν να βρουν τα μικρά που θα δημιουργήσουν... Όμως, ενώ αυτό θεωρητικά λύνει το πρόβλημα της ασφάλειας τους, πρακτικά δεν γίνεται γιατί έτσι, τα μικρά δεν θα μπορούν να βρίσκουν τροφή. Η πέρδικα όπως και τα άλλα αλεκτοροειδή, δεν μπορεί να κουβαλάει στα μικρά της τροφή με τη μύτη της, πετώντας, όπως κάνουν κάποια άλλα πουλιά. Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να οδηγήσει τα μικρά της στην τροφή και να τους τη δείχνει για να τη φάνε μόνα τους.
Έτσι, το περδικόπουλο, από την πρώτη στιγμή που θα βγει από το αβγό, είναι υποχρεωμένο να ακολουθήσει με τα πόδια του τη μητέρα του και να τσιμπάει μόνο του την τροφή του. Η προνοητική μητέρα λοιπόν επειδή αυτό το γνωρίζει θα πρέπει να φτιάξει τη φωλιά της σε μέρος που να προσφέρει προστασία αλλά να έχει κοντά και τροφή για τα μικρά της.
Διαλέγει μέρη απόμερα, απάγκιο αλλά και προσήλιο, που να καλύπτεται από θάμνους και αγκάθια, κοντά σε βράχια αλλά να έχει και χώμα με μυρμηγκοφωλιές που όπως προαναφέραμε είναι απαραίτητες για τα μικρά περδικόπουλα, και φτιάχνει εκεί τη φωλιά. Η στοργική μάνα πρέπει να τα προβλέψει όλα μαζί. Και την ηρεμία αλλά και την προστασία καθώς και την εξεύρεση τροφής...
Την περίοδο που φωλιάζει, οι περυσινοί σπόροι είναι φυτρωμένοι όλοι, οι φετινοί δεν έχουν ακόμα ωριμάσει ούτε έχουν πέσει ακόμη στη γη. Πρέπει λοιπόν να υπάρχει αφθονία από μυρμήγκια γύρω από τη φωλιά της για να μην παρουσιαστεί έλλειψη τροφής γιατί τότε όλη η νέα οικογένεια θα πεθάνει από την πείνα. Επίσης θα -πρέπει να νοιαστεί για το νερό. Τα μικρά δεν μπορούν να κάνουν μεγάλα δρομολόγια, κι ούτε είναι σωστό άλλωστε με τόσους εχθρούς τριγύρω.
θα πρέπει λοιπόν τα μικρά να βρίσκουν νερό για να ξεδιψάσουν κοντά στις φωλιές τους.
Η φωλιά δε χρειάζεται μεγάλη φασαρία και κόπους για να φτιαχτεί. Ένας πυκνός θάμνος ή ένα πυκνό αγκαθερό φυτό φτάνει. Κάτω από εκεί χώνονται, σι-γυρίζουν λίγο, απομακρύνουν τα κλαδιά που τους μπήγουν, βαθουλώνουν λίγο το χώμα και αυτό ήτανε. Η φωλιά είναι έτοιμη.
Ο Αριστοτέλης λέει ότι φτιάχνουν δύο φωλιές κοντά κοντά και κλωσούν τα μισά αβγά ο αρσενικός και τα μισά η θηλύκια. Αυτό δεν είμαι σε θέση να σας το βεβαιώσω. Φαίνεται όμως ότι ο αρσενικός κάθεται πάνω στ' αβγά, όταν για τον ένα ή τον άλλο λόγο εμποδιστεί η μητέρα.
Υπάρχει μια λαϊκή παράδοση που λέει πως στις 9 του Μάρτη (με το παλιό ημερολόγιο βέβαια) η πέρδικα πρέπει οπωσδήποτε να έχει γεννήσει το πρώτο της αβγό. Αυτό φαίνεται το αργότερο όριο για τη λαϊκή ζωολογία. Σε 18 ημέρες κατά μέσον όρο, υπό ομαλές συνθήκες έχει ολοκληρωθεί η ωοτοκία και αρχίζει το κλώσσισμα, το οποίο διαρκεί άλλες 20 - 22 ημέρες. Αν η φωλιά είναι πρώιμη θα χρειαστεί περισσότερος καιρός. Επίσης περισσότερος καιρός θα χρειαστεί αν η κλώσα αναγκάζεται να απουσιάζει πολύ από τη φωλιά, είτε λόγω φτώχιας από τροφή είτε για άλλους λόγους. Πάντως όσο πιο ψηλά υψομετρικώς κάνει τη φωλιά της τόσο πιο όψιμα θα τελειώσει.
Για όλο αυτό το διάστημα ο κότσος, ο αρσενικός στέκεται ως πρότυπο συζύγου και κάθεται δίπλα στη συντρόφισσά του όλο αφοσίωση και συντροφικότητα, έτοιμος να την συνοδεύσει όταν σηκώνεται για λίγο να βρει λίγη τροφή για τη συντήρηση της. Και μόλις βγουν τα πουλιά μοιράζεται με τη μητέρα όλες τις φροντίδες της προστασίας και της διδαχής τους και είναι ο άγρυπνος φρουρός για την ασφάλεια όλης της οικογένειας.
Μαζί, αρσενικός και θηλύκια τα οδηγούν από δω και από κει κακαβίζοντάς τους συνέχεια, δείχνοντας τους να σκάβουν τις μυρμηγκοφωλιές και τις τρύπες των άλλων ζουζουνιών, για να βρουν τα αβγά και τις νύμφες που είναι η κατάλληλη τροφή για τα μικρά, και να τις τρώνε.
Άλλοτε, για όσους ζούσαν στην ύπαιθρο δεν ήταν δύσκολο να παραφυλάξουν και να δουν αυτή την οικογένεια να μαθαίνει τα μικρά να επιβιώνουν. Επίσης δεν ήταν δύσκολο να βρουν το ζευγάρι στη φωλιά τους με τα μικρά ισομοιρασμένα κάτω από τις φτερούγες τους, και να ξεπροβάλλουν που και που τα κεφαλάκια τους. Στο χωριό μου, ένα χωριό κάπου κοντά στον Ταΰγετο, που στα χρόνια του παππού μου οι πέρδικες ήταν άφθονες, τέτοια θεάματα ήτανε συχνά πάνω στα βουνά, λίγο πιο ψηλά από τα σπίτια μας.
Μια φορά, μια ξαδέλφη μου, μαζεύοντας σπαράγγια λίγο πιο πάνω από το σπίτι μας, έπεσε ξαφνικά πάνω σε μια τέτοια φωλιά. Ο πατέρας πέρδικος και η μητέρα τους δεν είχαν καταλάβει τον κίνδυνο έγκαιρα, πετάχτηκαν ξαφνιασμένοι λίγο πιο πέρα και σκούζανε απελπισμένοι φτεροκοπώντας, ενώ τα μικρά χώθηκαν σαν αστραπή στο πρώτο καταφύγιο που βρέθηκε μπροστά τους, σε μια τρύπα ανάμεσα σε δυο μεγάλες πέτρες. Η κοπέλα τότε, γρήγορα πήγε μπροστά στην πόρτα της τρύπας, και την έκλεισε με την ποδιά της, σίγουρη ότι θα πιάσει τα μικρά. Γύρισε τότε να δει πίσω της γιατί το ζευγάρι την είχε πλησιάσει σκούζοντας και χαλώντας τον κόσμο από τις κραυγές. Μέχρι να ξανακοιτάξει στην τρύπα, τα μικρά είχαν χαθεί, όπως άξαφνα είχαν χαθεί και οι δύο γονείς...
Έτσι γίνεται πάντα άμα παρουσιαστεί κίνδυνος. Κι όταν ο σκύλος του κυνηγού ή άλλος εχθρός πάρει μυρωδιά την φωλιά και πλησιάσει, πάντοτε ο πατέρας σηκώνεται πρώτος αφήνοντας κάτι ξερά ξεφωνητά, που μόνο σε περίπτωση κινδύνου βγαίνουν από το λαιμό του και μαρτυρούν θαρρώ, και τον πόνο αλλά και την απελπισία του. Πάει και έρχεται, κρεμάει σαν πληγωμένος τα φτερά του, χτυπιέται κάτω, και μηχανεύεται ότι μπορεί να τραβήξει την προσοχή του διώκτη πάνω του,
και να δώσει τον καιρό στη μάνα να οδηγήσει σε ασφαλέστερο μέρος τα παιδιά τους.
Τότε παίρνει κι αυτός φτερό και φεύγει μακριά, αφήνοντας σαστισμένο το διώκτη, που ήταν σίγουρος ότι θα τον έπιανε. Φυσικά την ίδια αυτοθυσία δείχνει και η μάνα.
Οι νεοσσοί άλλωστε δεν χρειάζονται κανέναν αιώνα για να εξαφανιστούν. Από την πρώτη μέρα που θα βγουν από το αβγό είναι εφοδιασμένοι με την περδικίσια γρηγοράδα που περιγράψαμε στις προηγούμενες σελίδες, κι ίσαμε που να τους δεις τους έχεις χάσει κιόλας από τα μάτια σου. Και είναι πασίγνωστη η ιδιότητα τους να ανασκελώνονται κάτω, κουβαριασμένοι και ακίνητοι, σε τρόπο που να είναι αδύνατο να τους ξεχωρίσει και το πιο εξασκημένο μάτι.
Αλεπούδες, κουνάβια, νυφίτσες, όλα τα είδη των γερακιών και άλλων αρπακτικών, είναι κι από ένας φοβερός καταστροφέας της πλουμισμένης ωραίας κατοικήτριας των βουνών μας. Ο αγριόγατος, συνήθως ήμερος αγριεμένος γάτος, εγκατεστημένος στους λόγγους μας, κάνει εξαιρετική θραύση στους πληθυσμούς της πέρδικας γιατί κυνηγάει επίμονα και την ημέρα και την νύχτα, και μπορεί να την ακολουθεί και ανάμεσα σε βοσκές και στις ποτίστρες.
Οι άγριες γάτες που τριγυρίζουν στην ύπαιθρο θα πρέπει να θανατώνονται. Συχνότατα συμβαίνει οι στάνες και τα χειμαδιά των τσομπάνηδων μετακινούμενα στα θέρετρα τους του Αγ. Γεωργίου, να εγκαταλείπουν εκεί στην τύχη τους κανένα τους γατί. Γιατί αυτό δεν είναι καθόλου δύσκολο να αγριέψει, να βρει να αναπαραχθεί και να ψάχνει για τροφή. Η άγρια και πεινασμένη γάτα μπορεί να φάει από πέρδικες και ορτύκια μέχρι και λαγουδάκια!
Οι ποντικοί, οι σκαντζόχοιροι, τα κοράκια, οι καρακάξες, ακόμα και οι χελώνες και τα φίδια είναι καθένα κι από ένας επικίνδυνος εχθρός της πέρδικας, ιδιαίτερα για τις καταστροφές που κάνουν στις φωλιές και στα αβγά τους. Ολόκληρες γέννες αφανίζονται. Σ' όλα τα προηγούμενα να συνυπολογίσετε και τα τσοπανόσκυλα που έχουν ιδιαίτερη αγάπη στα αβγά της πέρδικας, όσο περιφέρονται ελεύθερα και ξένοιαστα στα βουνά.
Όταν εκπολιτιστούμε και εμείς κυνηγετικά και αρχίσουμε την καταπολέμηση των εχθρών της πέρδικας, θα μείνουμε έκπληκτοι από τα αποτελέσματα τις αμέσως επόμενες κιόλας χρονιές.
Εκτός όμως από την καταπολέμηση των φυσικών εχθρών της πέρδικας, θα πρέπει να συλλάβουμε και να τιμωρήσουμε παραδειγματικά κάθε λαθροθήρα που την κυνηγά λάθος εποχή και με δόλιες μεθόδους. "Όσο αβλαβές για τον πληθυσμό της είναι το κυνήγι όταν επιτρέπεται, άλλο τόσο είναι καταστρεπτικό την άνοιξη, την εποχή της γέννας και της ανατροφής των μικρών.
Πρέπει να παρθούν μέτρα ώστε οι πέρδικες να μην σκοτώνονται καθιστές στα νερά η στα μέρη που συχνάζουν .
Δεν είναι ηθικό κάτι τέτοιο ειδικά από ανθρώπους που τις αγαπούν και τις κυνηγούν νόμιμα και παλικαρίσια.
Όταν δε έχουν πίσω τους μια φωλιά τότε είναι διπλά ανήθικο , γιατί καταστρέφουν σκοτώνοντας την μάνα και όλα τα μικρά που μένουν πίσω απροστάτευτα !
Αν δε σκοτώσουν και τους αρχηγούς του κοπαδιού την εποχή με τα νέα πουλιά , τότε αυτά είναι δυνατόν να μην βρουν το νερό για να ξεδιψάσουν και Θα χαθούν αν δεν τα πάρει άλλο κοπάδι !
Initial
Ορεινή
Back
