Λίθινα ευρήματα από την περιοχή της Σαμαρίνας Γρεβενών, ηλικίας ώς και 50.000 ετών, δείχνουν για πρώτη φορά ότι οι Νεάντερταλ αυτής της περιοχής των Βαλκανίων κινούνταν σε πολύ υψηλότερα περάσματα από ό,τι ήταν γνωστό μέχρι τώρα.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, Νίκο Ευστρατίου, τα ευρήματα εντοπίστηκαν σε υψόμετρο άνω των 1.700 μ., τη στιγμή ... που αντίστοιχες ορεινές θέσεις με ευρήματα της Μέσης Παλαιολιθικής στη ΝΑ Ευρώπη είναι εξαιρετικά σπάνιες (εντοπίζονται πάντα σε υψόμετρα κάτω από τα 1.500 μ.)

Οπως επισημαίνει ο Ν. Ευστρατίου, οι Νεάντερταλ της Ευρώπης καθώς απειλούνταν από τους πάγους κατέβαιναν νοτιότερα βρίσκοντας καλύτερο κλίμα στον ελλαδικό χώρο. Φαίνεται ότι προτιμούσαν τα μεγάλα υψόμετρα καθώς έβρισκαν άφθονο πυριτόλιθο για τα εργαλεία τους, αλλά και κυνήγι.

Στοιχεία για την παρουσία των Νεάντερταλ στη δυτική Μακεδονία θα παρουσιάσει ο Ν. Ευστρατίου στο 24ο συνέδριο για το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη, το οποίο θα γίνει από αύριο ώς τις 12 Μαρτίου, στο κτίριο της παλιάς Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ).

Το ανασκαφικό, όμως, έργο του ΑΠΘ ήταν μειωμένο κατά 50% το περασμένο καλοκαίρι, το ίδιο και κάποιων Εφορειών Αρχαιοτήτων, λόγω της διακοπής της χρηματοδότησης από τη Γενική Γραμματεία Μακεδονίας - Θράκης, έπειτα από 23 χρόνια. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, Στέλιο Ανδρέου, δεν έγιναν ανασκαφές από το ΑΠΘ στο Καραμπουρνάκι, στην Πέλλα, στο Αρχοντικό Πέλλας, στα Γρεβενά και στην Επανομή. «Και όπου έγιναν, ήταν σε πολύ μικρή κλίμακα», προσθέτει ο Στ. Ανδρέου.

Οι ανασκαφές του ΑΠΘ χρηματοδοτούνται κυρίως από το ίδιο το πανεπιστήμιο, το οποίο όμως λαμβάνει κάθε χρόνο όλο και μικρότερη χρηματοδότηση από το υπουργείο Παιδείας. Για το 2010 η χρηματοδότηση ήταν μειωμένη κατά 30%.

Παρά τις έρευνες αιώνων, ο τόπος των Νεάντερταλ (Homo neanderthalensis) προς την ανθρώπινη εξέλιξη δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί.

Θεωρήθηκε ότι ο Νεάντερταλ ήταν ο άμεσος απόγονος του ανθρώπου Κρο Μανιόν - Cro-Magnon- από όπου προήλθε ο σύγχρονος άνθρωπος.

Αλλά τώρα πιστεύεται ότι οι Νεάντερταλ – συγγενείς του σύγχρονου ανθρώπου μέσω μιας αδιέξοδης εξέλιξης- προήλθε από τους Κρό-Μανιόν, πριν από 42 έως 30 χιλιάδες χρόνια πριν.

Η εξέλιξη αυτή φαίνεται να οδήγησε στη μετανάστευση κατά κύματα του Νεάντερταλ προς τις περιοχές του Ατλαντικού Ωκεανού.

Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες αλλάζουν τις καθιερωμένες αντιλήψεις, ιδίως όσον αφορά τον εντοπισμό των γεωγραφικών ορίων του πληθυσμού του Νεάντερταλ.

Πιστεύεται ότι δεν κατοικούσαν σε υψόμετρο πάνω από 1.700 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, με το σκεπτικό ότι δεν υπήρχαν στα υψόμετρα αυτά φυτική ζωή που θα μπορούσε να τους θρέψει.

Παρόλα αυτά, υπάρχουν οι μελέτες του καθηγητή Νίκου Ευσταθίου του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης, από το 2003, που εντοπίζει ότι η εγκατάσταση σε πεδινές περιοχές είναι λανθασμένη.

Η διαπίστωση αυτή προέρχεται από ανασκαφές στα βουνά της Πίνδου- στην Ελλάδα- και σε υψόμετρο 2.200 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας, όπου έχουν βρεθεί πάνω από 2.000 αντικείμενα, για το κυνήγι, για την καθημερινή εργασία, όπως μαχαίρια από πυριτόλιθο και μικρά είδη οικιακής χρήσης.

Τα ευρήματα αυτά χρονολογούνται μεταξύ 50 και 35 χιλιάδες χρόνια, μια χρονολογία κατά την οποία υπάρχει η παραδοσιακή άποψη ότι έληξε η περίοδος του Νεάντερταλ στην Ευρώπη.

Δύο μεγάλες τοποθεσίες στα βουνά της Πίνδου, κοντά στο χωριό Σαμαρίνα, παρουσιάζουν ένα παχύ στρώμα πολιτιστικής παρουσίας χιλιάδων χρόνων πριν, από προσωρινές ή εποχιακές ομάδες κυνηγών, εργαλεία των οποίων έχουν εντοπισθεί και βρίσκονται, ακόμη, στις δύο αυτές περιοχές.

Σύμφωνα με τον καθηγητή, Ευσταθίου, - αναφέρει το ρωσικό δημοσίευμα- υπήρχαν πολλοί λόγοι για τους οποίους επιλέχθηκε η οροσειρά της Πίνδου από τους Νεάντερταλ.

Οι περιοχές της ελληνικής οροσειράς είναι πλούσιες σε πυριτόλιθο, αναγκαίο υλικό για να δημιουργηθούν εργαλεία.

Ένας άλλος λόγος είναι το γεγονός ότι το σκληρό παγερό κλίμα της Κεντρικής Ευρώπης κατά τη διάρκεια των παγετώνων , ανάγκασε τους Νεάντερταλ να κατέβουν ( ή να επιστρέψουν ) στην κοιτίδα τους που ήταν τα πιο ζεστά γεωγραφικά πλάτη.

Ένας τρίτος λόγος θα μπορούσε να είναι η επέκταση του Κρο-Μανιόν, οι οποίοι ώθησαν τους Νεάντερταλ να απομακρυνθούν από τις παράκτιες περιοχές και να καταφύγουν στην ενδοχώρα.

( Οπωσδήποτε αυτές είναι υποθέσεις μετακινήσεων πληθυσμών, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη κάποια κλιματική ή γεωλογική μεταβολή στην γενικότερη περιοχή).

archaiologia.gr